Краткого нигде нету, только это
«Пан Тадеуш» (польск. „Pan Tadeusz“) — крупнейшее произведение Адама Мицкевича, эпическая поэма, писавшаяся в 1832—1834 в Париже, где поэт жил в эмиграции, и изданная там же в 1834 году. Состоит из 12 частей («книг») , почти 10 тысяч строк (польский александрийский стих, то есть силлабический 13-сложник) .
Полное название — «Пан Тадеуш, или последний наезд на Литве. Шляхетская история 1811—1812 годов в двенадцати книгах, писанная стихами» (Pan Tadeusz czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem pisana). «Наезд» — древний славянский термин, означающий военное нападение.
Действие поэмы происходит на протяжении 5 дней в 1811 году и одного дня в 1812 году на берегах Немана, «на Литве» (в бывшем Великом княжестве Литовском) перед нашествием Наполеона на Россию. Главные герои поэмы — Тадеуш и Зося, представители двух соперничающих шляхетских фамилий. Замысел поэмы перерос из идиллии (образцом для которой была идиллия Гёте «Герман и Доротея» ) в широкую эпическую картину, сочетающую бытовую, военную, любовную и патриотическую линии.
«Пан Тадеуш» начинается со знаменитого признания в любви к Литве (Мицкевич родился близ Новогрудка, ныне Белоруссия) :
Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie.
Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie,
Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie
Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie.
Литва! О родина! Ты — как здоровье. Тот
Тебя воистину оценит и поймет,
Кто потерял тебя. Теперь живописую
Тебя во всей красе, затем, что я тоскую.
<span>(перевод В. Ф. Ходасевича) В поэме создан полный ностальгии и юмора образ красочных, но исторически обреченных шляхетских нравов. С самого начала поэма получила огромную популярность среди польских эмигрантов. Считается польской национальной эпопеей и шедевром словесной живописи. Классические иллюстрации к поэме создал Михал Эльвиро Андриолли. «Пан Тадеуш» экранизирован польским режиссёром Анджеем Вайдой (1999).</span>
Кожны чалавек непасрэдна звязаны з той зямлёю,на якой нарадзіўся. Так і мы, дзеці нашага мілага краю,павінны ведаць, што месца, дзе ты нарадзіўся, і жывеш – гэта самы цудоўны падарунак лёсу, самае дарагое, што у нас ёсць.
Патрэбна толькі сэрдцам адчуць еднасць з ім, услухацца ў родны гоман шапатлівыш лясоў, адчуць тую сілу, якую можа даць чалавеку толькі родная зямля, родны кут.
І я адчуваю такую сілу, яднанасць са сваім родным кутам, са сваёй вёскай.
Мая вёска знаходзіцца ў самым сэрцы Палесся, на Жыткаўшчыне, і назва яе- Грычынавічы. Кажуць, што некалі на месцы вёскі было балота, непраходная дрыгва.А называлася гэта балота Грычын. Адсюль і пайшла назва маёй вёскі. Вёска мая невялікая і нічым не адрозніваецца ад іншых.Усяго толькі дзве крамы,школа, дзе л`юцца дзіцячыя галасы. Няма паблізу ні рэчкі, ні возера, ні прадпрыемстваў,фабрык, няма нічога цікавага, на што можна было б звярнуць увагу. Але я любіў і буду любіць свой край такім, які ён ёсць.Для мяне ён заўсёды будзе прыгожым, мілым краем.
Адлятаюць у вырай журавы.так хацелася б паляцець разам з імі і пабачыць,як там,у іншых краінах.Няўжо дзе-небудзь ёсць край, прыгажэйшы за нашу Беларусь, за мой родны куток, дзе чыстыя рэкі, пяшчотныя,шчырыя словы і добрыя людзі? Няўжо дзе-небудзь можна быць шчаслівым, акрамя як на родная зямлі?
А шчаслівымі журавы будуць толькі тады, калі яны вярнуцца да дому, да свайго гнязда.
Так і чалавек. Калі ён паедзе жыць за мяжу, то ягобудзе цягнуць да сваёй Радзімы, да роднага кутка. Дзе б ён ні быў: за марамі, акіянамі, на іншым кантыненце, ён ніколі не забудзе роднай мовы, якой навучыла яго маці.
Прайшла вайна. Маю веску яна таксама не абмінула. Яе палілі, разбуралі, але яна аджывала.І зараз, калі заходзім к ветэранам, ад іх можна пачуць, што Беларусь- цікавы край, мужны, працавіты і гасцінны народ. Пачуць ад тых, хто ў гады вайны змагаўся з ворагам на беларусскай зямлі, у маёй роднай вёсцы.
Многія звязваюць назву майго краю з буслам.Ён таксама белы, чысты, як мой край. Гэта птушка, якая лунае над нашымі краявідамі, выбірае сабе жытло каля паселішчаў чалавека. Згодна з народнымі прыкметамі- буслы прыносяць дабрабыт.
Я гавару так, таму што ў мяне ёсць нешта агульнае з буслам. Я не магу ўявіць сябе без нашых цудоўных краявідаў, без матчынай мовы, без нашыш меладычных песен- ўсяго таго, што называецца двума простымі і такімі чыстымі словамі- родны кут. Яны ўраслі каранямі ў сэрца і адабраць іх можна толькі з жыццём.
Памятью нацыональному белорусскому писателю .
