Рамантызм – надзвычай важны этап у развіцці культуры, гэта сапраўдная рэвалюцыя ў мастацтве, не толькі ў літаратуры. Рамантыкі падпарадкавалі сабе тэатр, жывапіс, музыку, філасофію, многія гуманітарныя навукі. А ў літаратуры тэмп развіцця надзвычай паскорыўся, новыя плыні і напрамкі ўзнікалі і развіваліся нават за месяцы. Як ні ў адну іншую эпоху, літаратура рамантызму звязана з філасофіяй. Рамантыкі сцвярджалі веру ў панаванне духоўнага пачатку ў жыцці, падпарадкаванне матэрыі духу.
Адным з выдатных пісьменнікаў-рамантыкаў быў Ян Баршчэўскі. Вяршыняй творчасці пісьменніка стала кніга "Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях". Яна складаецца з чатырнаццаці апавяданняў міфалагічна-фальклорнага зместу, сюжэты якіх скаладаюць аповеды падарожнікаў у доме шляхціца Завальні падчас доўгіх зімовых вечароў. Усе апавяданні глыбока павучальныя і ў той жа час займальныя.
Найбольш цікавыя апавяданні "Плачка" і "Сын Буры". "Плачка" - адно з самых незвычайных апавяданняў кнігі. У гэтай гісторыі апісваецца незвычайная прыгожая кабета, якая з'яўляецца ў пакінутых дамах, у пустых касцёлах і на руінах. На яе вачах заўсёды блішчэлі слёзы, з-за таго людзі называлі яе Плачкай. Вобраз Плачкі сымвалізуе, што ў чалавека на першым месце павінны быць не матэрыальныя, а духоўныя каштоўнасці. Яна плача, бо іх, каштоўнасці, не бачаць, не разумеюць, ганяюцца за ўяўным, несапраўдным.
У апавяданні "Сын Буры" сляпы Францішак расказвае пра сваю сустрэчу з дзіўным пілігрымам, які назваў сябе Сынам Буры. У час буры гэты чалавек не хаваўся ад дажджу і ветру. Сын Буры расказаў, як некалі каля беднай хаціны сваіх бацькоў спаткаў Плачку, апранутую ў сукенку вясёлкавых колераў і з кветкамі на галаве. Плачка паказала юнаку далёкі свет, над якім пад аблакамі кружылі арлы. Хлопе вырашыў пабачыць, што дзеецца на свеце, і з таго часу блукае па зямлі. Сын Буры - чалавек, апантаны вечнай прагай творчасці, пошуку ісціны, пазнання, дзеяння.
Вобразы Плачкі і Сына Буры арыгінальны і не сустракаюцца ў іншых славянскіх літаратурах. Кніга "Шляхціц Завальня" ўздымае перш за ўсё маральна-этычныя праблемы. Але паўстаюць яны ў цікавых міфалагічных вобразах.
<span><span><span>лiк
(число)</span><span><span>асоба</span>
(лицо)</span><span><span>I спражэньне</span>
(I спряжение)</span><span><span>II спражэньне</span>
(II спряжение)</span></span><span><span>адзiночны</span><span>я
ты
ён, яна, яно</span><span>чакаю, бяр<span>у
</span>чакаеш, бяр<span>эш
</span>чакае, бярэ</span><span>гляджу, бач<span>у
</span>глядз<span>іш</span>, бачыш
глядз<span>іць</span>, бачыць</span></span><span><span>множны</span><span>мы
вы
яны</span><span>чакаем, бяр<span>ом
</span>чакаеце, бер<span>ыцё</span> (-е)
чакаюць, бяр<span>уць</span></span><span>глядз<span>ім</span>, бачым
глядз<span>ецё </span>(-е), бач<span>ыце
</span>глядз<span>яць</span>, бачаць</span></span></span>
<span><span> <span><span>канчаткi спражэньняў</span>
(окончания спряжений)</span><span><span>iнфiнiтыў</span>
(инфинитив)</span><span><span>прыклады</span>
(примеры)</span></span><span><span><span>адзiночны лiк</span>
(ед. число)</span><span><span>множны лiк</span>
(множ. число)</span></span><span>I-у, -ю<span>-ом, -ём,
-ам, -ем</span><span>-аць
-цi
-ыць
-iць
-чы
-уць, -ець, -оць</span><span>чакаць, вязаць
класьцi, месьцi
жыць, мыць, бачыць
пiць, бiць, лiць, вiць
пячы, секчы, легчы
дзьмуць, мацнець</span></span><span>-эш, -еш, -аш<span>-аце, -яце,
-еце, -эце</span></span><span>-э, -е, -а-уць, -юць</span><span>II-у, -ю-ым, -iм<span>-iць
-ыць
-ець
-аць</span><span>рабiць, марозiць
марыць
глядзець, трымцець
ляжаць</span></span><span>-ыш, -iш-ыце, -iце</span><span>-ыць, -iць<span>-аць, -яць
</span></span></span>