Чытаючы вершы Пімена Панчанкі, нявольна становішся удзельнікам падзей тых страшных дзён, калі вайна палохала і дзяцей, і дарослых. Пісьменнік паказвае весь жах таго, што было з людзьмі, якія ў пэўны момант страцілі блізкіх.
Адным з пракладаў пасляваеннай паэзіі Пімена Панчанкі стаў верш "Дзеці вайны". Ён быў напісан ў 1943 годзе, калі вайна сустрэла усіх жыхароў Беларусі. Аўтар паказвае чытачу, што ў дзяцей таго часу не было дзяцінства: ім трэба было дапамагаць дарослым:
<em>Iм не спявалi маткi калыханкi,</em>
<em>Яны не чулi казак ад дзядоў,</em>
<em>Палохаў iх ахрыплы голас танка,</em>
<span><span><em>Трывожыў iх журботны ёнк удоў.</em>
</span>Назва верша таксама незвычайная: аўтар ўзяў два несумяшчальныя паняцці: дзеці - радасць і жыццё, і вайна - гора і смерць. Але нават ў такіх абставінах людзі жывуць надзеяй на перамогу:
</span><em>Зацiхнуць бiтвы. Вораг будзе знiшчан.</em>
<em>I дзецi прычакаюць таго дня,</em>
<em>Калi з-пад воблака ўпадзе на папялiшчы,</em>
<span><em>Як цёплы дождж, густая цiшыня.</em>
</span>
"Перамога!" - гэта салодкае слова будуць крычаць людзі з розных бакоў. Але падзеі вайны пакінуць след ў іх жыцці назаўсёды:
<em>Лагодны гром за дальняю дубровай</em>
<em>Напомнiць iм пра жах бамбардзiровак.</em>
<em>I часта, часта ў чыстыя iх сны</em>
<span><em>Ўрывацца будуць галасы вайны.
</em></span>
Такім чынам, Пімен Панчанка майстарскі перадае пачуцці дзяцей вайны. Пісьменнік гаварыць нам, што, калі нехта захоча пачаць гэтыя страшныя, бесчалавечныя падзеі, павінен падумаць пра дзяцей, якія загінуць за чужыя грахі.
Самы дарагі ў свеце чалавек – гэта, вядома, мама. Бо мама заўсёды далікатная да свайго дзіцяці, заўсёды уважлівая. Хто ведае, колькі болю і кахання можа змясціць у сябе матчына сэрца? Бо калі хварэе дзіця, мама заўсёды і спачувае, і лечыць, і нават хварэе разам з ім. А калі дзеці вырастаюць, то ўсе іх болю дарослага жыцця маці дзеліць з імі.
Маці суправаджаюць нас усё сваё жыццё. І нават на парозе смерці непакоіцца не пра сябе – пра нас, яе дзецях. Сіла мацярынскага кахання перамагае любую адлегласць. І дзе б мы не былі, іх неспакой, іх малітвы захоўваюць нас ад жыццёвых нягод.
Мама – менавіта той чалавек, які сваім прыкладам вучыць пяшчоты і вернасці, кахання да бліжняга.
Дзяўчынка пераймае ад маці ўсё, нават маленькія звычкі. А хлопчык вучыцца ў яе тых правілах, якія пасля стануць яго жыццёвым крэда : паважаць старэйшых, ня крыўдзіць больш слабых, вучыцца таму асабліваму адносінах да жанчыны, якое пранясе праз усё жыццё. Кажуць, што нават жонак сабе такія хлопчыкі выбіраюць вельмі падобных на сваіх мам.
Колькі маці выпраўляла сына ці дачкі ў дарогу, у далёкі шлях, без надзеі ўбачыць калі – небудзь , але заўсёды чакалі на парозе. Матчына жыллё – гэта дом, дзе мы заўсёды жаданыя госці.
Мама можа дараваць усё, нават калі закон і людзі дараваць не могуць. І ў гэтым таксама вялікая сіла мацярынскага кахання.
Матчына каханне – вернае, нязменнае. І ведаючы пра гэта, ці заўсёды мы ўдзяляем нашым мамам столькі ўвагі, колькі трэба ? Бо толькі маці будзе любіць нас заўсёды і любых, у любых абставінах.
Для маці яе дзіця – найлепшы ў свеце. Так кажа народная мудрасць. І гэта справядліва. Бо толькі мама можа ўбачыць свайго дзіцяці такім, якім ён павінен і мог бы быць. І мы, дзеці, ніколі не павінны забываць сваіх маці. Мамы нашы заслугоўваюць пастаяннай увагі і разумення, а не толькі паштоўкі і кветкі ў святы. Мы павінны берагчы нашых мам. Бо калі іх не стане, хто будзе берагчы нас? Мама. Успомніце, калі вы бачылі родную матульку без працы ? Я сваю – ніколі. Ні адной хвіліны, не ведаючы адпачынку, мамчыны рукі знаходзяць працу. То яна нешта вышывае, то рыхтуе цеста для пірага ці хлеба , то нешта сцірае або проста папраўляе на стале абрус .
Так шмат у жыцці, перарабіўшы, мамчыны рукі не спыняюцца ні на імгненне, яны ўвесь час у працы.
Мамчыны рукі заўсёды пахнуць нечым. Вымытай і толькі што адпрасаванай бялізнай, або пшанічнай мукой і гарачым хлебам, або кропам з пятрушкай і зваблівай бацвіннем агуркоў яблыкамі, а то проста восеньскім полем, або снегам, або першымі вясновымі ныркамі.
Мамчыны вочы. Ян , пастаянна асветлены знутры мяккім жывым ззяннем, як быццам бачнае выраз яе душы. Гэта погляд самай шчырасці, самога дабра. Здольнасць рабіць дабро, ўлоўліваць прыгажосць роднай зямлі дадзена далёка не ўсім людзям. Але мне здаецца, што маёй маме гэтая рыса характару ўласцівая.
Мама мая вучыла мяне з дзяцінства паважаць людзей, таму што ад таго, як ты ставішся да навакольных, залежыць і іх стаўленне да цябе. Яна навучыла працаваць так, каб прыносіць радасць сабе і іншым. Яна навучыла мяне дабрыні, чалавечнасці, чуласці .
Мамчын уласны прыклад таксама шмат значыць для дзіцяці. І я, гледзячы на маму, якая заўсёды ў працы, навучыўся не марнаваць дарма свой час, а тварыць нейкія, хай і маленькія, але добрыя справы : дапамагаць маме, абараняць малодшых , паважаць старэйшых .
<span>Я ўдзячна сваёй маме, таму што ўсё дабро, што я маю, – ад яе.</span>