қазақ халқы түйені"дала кемесі" деген. Түйенін шудасын қайнатып, емге пайдаланған, ал терісінен ер қаптаған. Ертеде сиырдың терісінен құдықтан су тартатын қауға ыдыс, қымыз ашытытың саба, сусын құятын торсық жасаған.Қой мен ешкінін иленген терісін түрлі сырткиім мен аяқкиім тігуге пайдаланған№ Қазақ халқы қой мен ешкіні "уақ мал" деп атайды. Ешкінін сүттісің арнайы ұстап, ана сүиіне жарымаған баланы ешкі сүтімен асыраған.Жылқының қымызын емге пайдаланған.
Мұны естіген шеге қағып отырған ұста мырс күлді. Күрк-күрк жөтел
Ауыспалы келер шақ:
жекеше түрі:
І. Мен кіремін, аламын, сөйлеймін.
ІІ. Сен кіресің, аласың, сөйлейсің.
ІІ. Сіз кіресіз, аласыз, сөйлейсіз.
ІІІ. Ол кіреді, алады, сөйлейді.
көпше түрі:
І. Біз кіреміз, аламыз, сөйлейміз.
ІІ. Сендер кіресіңдер, аласыңдар, сөйлейсіңдер.
ІІ. Сіздер кірсесіздер, аласыздар, сөйлейсіздер.
ІІІ. Олар кіреді, алады, сөйлейді.
Жедел өткен шақ:
Жекеше түрі:
І.Мен кірдім, алдым, сөйледім.
ІІ.Сен кірдің, алдың сөйледің.
ІІ.Сіз кірдіңіз, алдыңыз, сөйледіңіз.
ІІІ.Ол кірді, алды, сөйледі.
көпше түрі:
І.Біз кірдік, алдық, сөйледік.
ІІ.Сендер кірдіңдер, алдыңдар, сөйледіңдер.
ІІ.Сіздер кірдіңіздер, алдыңыздар, сөйледіңіздер.
ІІІ.Олар кірді, алды, сөйледі.
Нақ осы шақ:
жекеше тоүрі:
І.Мен кіріп жатырмын, алып тұрмын, сөйлеп отырмын.
ІІ.Сен кіріп жатырсың, алып тұрсың, сөйлеп отырсың.
ІІ.Сіз кіріп жатырсыз, алып тұрсыз, сөйлеп отырсыз.
ІІІ.Ол кіріп жатыр, алып тұр, сөйлеп отыр.
көпше түрі:
І.Біз кіріп жатырмыз, алып тұрмыз, сөйлеп отырмыз.
ІІ.Сендер кіріп жатырсыңдар, алып тұрсыңдар, сөйлеп отырсыңдар.
ІІ.Сіздер кіріп жатырсыздар, алып тұрсыздар, сөйлеп отрсыздар.
ІІІ.Олар кіріп жатыр, алып тұр, сөйлеп отыр.
Кагаз кол
кагаздын колдын
кагазга колга
кагазды колды
кагазда колда
кагаздан колдан
кагазбен колмен