Молодые ученые – будущее Казахстана
ТЕКСТ: Александрина ТКАЧЕНКО
Дата события:
с Воскресенье, 11. мая 2014 по Пятница, 16. мая 2014
Казахстанец Адилсултан Лепес занял четвертое место в конкурсе научных достижений школьников Intel ISEF. 65-й Всемирный конкурс Intel ISEF проходил в Лос-Анджелесе с 11 по 16 мая 2014 года.
В этом году более 1 700 молодых ученых, будущих предпринимателей и изобретателей со всего мира приняли участие в этом международном конкурсе. Конкурсанты были отобраны в рамках 435 региональных конкурсов, прошедших в более чем 70 странах и регионах.
Нашу страну представляли старшеклассники Нурила Камбар, Асет Жанабаев, Адилсултан Лепес, а также научные руководители по физике и математике – Ернур Рысмагамбетов, магистр технических наук, и Ибрагим Ибатулин, учитель математики республиканской специализированной физико-математической средней школы-интерната им. О. Жаутыкова.
Призовой фонд конкурса в 2014 году превысил $5 млн. Основные премии были предоставлены корпорацией Intel и фондом Intel Foundation. Учредителями специальных призов и наград выступили десятки компаний, некоммерческих организаций, учебных заведений и государственных учреждений, работающих в научных сферах.
Жалпы адам барлық тілді білуге міндетті . Ол əрбір елдің талабы болып саналады .
Сол тілдердің арасынан орыс, қазақ , ағылшын , тілдерін білуге міндетті . Басқа елге , шет елге барған кезде сол өзін оқыған шет тілмен сөйлесесің , ол заман талабы
Киіз үй қазақтың өз өміріндегі ұстанар салты мен дәстүрінің де таңбасы, белгісі. Оның дүниетанымының, сан ғасырлық мәдениетінің жарқын айғағы. Өйткені қазақ халқының салт-дәстүрінің көпшілігі осы киіз үйге байланысты.<span>Киіз үй, ең алдымен, оның иесінің байлығын, тұрмыс жайын білдіреді. Оның екі, үш қанаттан бастап он екі, он сегіз, отыз қанатқа дейін жететін түрлері болған. Ал киіз үйдің керегесінің басы 70-тен 360-қа дейін барады. Ауқатты қазақтардың киіз үйлері, әлгіде айтқандай, үлкен және өте бай жиһазды өрнектермен безендіріледі.Оларды ақ орда, алтын орда, алтын үзік деп атаған. Одан басқа киіз үйлердің алты қанат ақ боз, қоңыр үй, қара лашық, күрке отау, итарқа т.б. атаулары бар. Киіз үйлер өзінің мәдени-тұрмыстық, шаруашылық жағдайына байланысты да үш түрге: 1) жаздыгүні тұруға арналған, 2) мереке-жиын кезінде қонақ күтіп алатын және 3) жорық кезінде тігілетін киіз үй болып бөлінеді. Жолаушылар мен жорықшылардың тігетін үйлерін абылайша, ақ қос, қос, қаңқа, (арбаның үстіне тідгілетін үй), жарық үй деп атаған. Сондай-ақ құрым киізден, қамыстан, шиден киіз үй тектес үйшіктер мен күркелер салынатын болған. Бұлар, көбіне, қақыра немесе қалқа деп аталған да, жаугершілікте, майдан шебінде далада, жауын-шашыннан қорғану үшін тігілетін болған.</span>Киіз үйдің негізгі қаңқасы – кереге, уық, сықырлауық, шаңырақ – киіз үйдің сүйегі деп аталады. Олар бір-бірімен бау-басқұрлармен біріктіріліп таңылады. Оның сыртынан ши тұтылады да, киіз әбзелдер (туырлық, үзік, түндік, киіз есік) жабылады. Бұлардың әрқайсысының өз орны бар: туырлық керегеден уықтың ортасына дейін, үзік кереге басынан шаңыраққа дейін, түндік шаңырақты, ал киіз есік сықырлауықты жауып тұрады. Бау-басқұрлар киіз үйдің сүйегін ұстастырып қана қоймай, сыртқы киіздерін де бастырып тұру мақсатында қолданылады.Киіз үйдің сыртқы әбзелдері күн сәулесі мен тамшы өткізбеген, жылу сақтаған. Оларды жасау қазақтың киіз басу, өрнек жасау өнерін тереңдете түскен. Бұл әбзелдерді ақ тоқтының жүнінен басылып, пісірілген шаңқан ақ киізден пішкен, тіпті кейде киіздің түсін ағарта түсу үшін бор да қосатын болған. Оюлап пішілген ақ киізді өрнекті жіппен жиектеген немесе мақпал мен шұғадан ою бастырған. Ал киіз үйдің бау-басқұрлары әшекей өрнекпен көмкеріліп, түрлі-түсті жіппен тоқылатын болған.Соңғы ғасырдың аяқ шенінде қазақ мемлекетінің тәуелсіздік алуына орай, ұлт мәдениетінің де жанданғанын жақсы білесіздер. Қазақтың қасиетті киіз үйі де ұлт мәдениетінің бір көрінісі ретінде қайта дәріптелді. Жер-жерде ата-бабаларымызға арналып беріліп жатқан астар мен өткізіліп жатқан ұлан-асыр тойлардың сәні қазақтың сән-салтанаты мен ұлттық дәулетін көрсететін осы киіз үйлер болуда. Әсіресе алғаш рет 1991 жылы Абылай ханның асында тігілген Торғай ордасы деп аталған киіз үйдің даңқы айрықша болды. Кейіннен оның көлемі 12 қанаттан 18 қанатқа дейін ұлғайтылып, Есет батырдың, Шақшақ Жәнібек батырдың, ұлы Абайдың тойларында қайта тігілді. Бұл киіз үйдің биіктігі 8 м, ішіне жүздеген адам еркін сияды. Осындай сән-салтанатты қазақтың киіз үйлері – ұлтымыздың мақтанышы.<span>
</span>
1-әр адамда сүйіспеншілік болу керек деп ойлаймын.
2-Егерде досын болса онымен жақсы қарым қатынаста болу керек.Егер бір жерде сүйішпеншілік болмаса,ол жерде ауызбіршілік жоқ.
3-Достыр бір-бірін сатпау керек,сырларымен бөлісу керек.Сүйішпеншілік болмаса көмектесу,жанашырлық жоқ болады
4-Досының артынан әңгіме айтпау керек.
5-Егер досымыздың артынан әңгіме айтсақ,ол ренжіп,өкпелеп қалды
6-Досқа адал болу керек.Достықты сатпа
1.Сені аспан әлемінің кұпиясы қызықтыра ма?
Иә, мені аспан әлемінің құпиясы қызықтырады.Мен аспан әлемінің құпиясы туралы көп оқимын.Түнде жұлдыздарға ұзақ қараймын.
2.Қандай аспан денелерін білесің?
,Күн, жұлдыздар ,планеталар ,Жер, Ай, кометалар,метеориттер --деген аспан денелерін білемін.
3Сен қандай жұлдыздардың құпиясын білесің ?
Жұлдыздар газдан тұрады.Өте күшті қызған жұлдыздар жарық шығарады.
4.Жұлдыз -жорамалды пайдаланасын ба ?
Иә, мен жұлдыз жорамалды пайдаланамын.
5.Жұлдыз -жорамалды қайдан тауып оқисың ?
Жұлдыз -жорамалды газеттердің, журналдардың беттерінен оқимын.