Скажыце, вы змаглi б выкiнуць на вулiцу сваiх родных? А сябра? Не? Але яны таксама часам нам надакучваюць. Дык чаму людзi лiчаць, што можна выкiнуць жывёлу? Для мяне, напрыклад, мой кот - амаль што член сям'i. I я наогул не разумею, як можна дрэнна абыйсцiся з тым, хто не здольны абараняцца. Як кажуць, мы адказныя за тых, каго прыручылi. I мы не маем права абыходзiцца з iмi, як з рэчамi.
1. Тое ж было з народам маім.
Сякера ваеннай навалы
прайшлася бязлітасна па ім...
2. Зямля мая бой прымала
ад стара і да мала...
3. Мір асвятліў нас сваім святлом.
Грымелі ўрачыста акорды.
Толькі не быў за святочным сталом
кожны чацвёрты.
4. ... ранай адной страшэннай
на целе маёй Беларусі.
5. Лічым: кожны чацвёрты,
а той рахунак прыблізны,
а той рахунак няцвёрды,
а ўрон яшчэ больш вялізны.
6. Не забываецца той урон,
не зарастаюць прагалы...
У Толіка сёння дзень нараджэння. Дваццаць гадоў споўнілася.
Прыемна было б, каб сёння, як толькі ён прыйдзе ў цэх, акружылі яго
рабочыя і сціпла, па-мужчынску павіншавалі. Каб майстар Антон, з
якога трэба абцугамі словы выцягваць, таксама падышоў да Толіка,
паціснуў руку і ўсміхнуўся. Толькі гэтага не будзе па той простай
прычыне, што ніхто не ведае, якая сёння ў Толіка дата.
Дзень прайшоў звычайна. Калі Толік выйшаў за прахадную, то
задумаўся, куды сябе падзець, чым заняцца. У пустую кватэру ісці не
хацелася. Што там рабіць? Можа, у кіно падацца? Але сеанс толькі што
пачаўся, а да наступнага амаль дзве гадзіны. А можа, дадому з'ездзіць?
Заўтра выхадны дзень. А дома добра: выспішся ўволю на духмяным
сене, маці смачных аладак напячэ. Толік канчаткова вырашыў паехаць
у вёску і пакрочыў на аўтобусную станцыю.
Дома яго, як заўсёды, з вясёлым брэхам сустрэў Рудзік. Скуголіў,
круціўся вакол, скакаў яму на грудзі, стараючыся лізнуць твар, нібы
ведаў, які сёння вялікі дзень у яго сябра.
Маці парадкавала ў хляве. Толік прытуліўся да веснічак і задумаўся.
Яму раптам стала не па сабе ад той думкі, што ён, быццам госць,
прыязджае ў сваю вёску, у родны дом. I навошта было ехаць у той
горад? Хіба ў калгасе не было працы? Жыў бы зараз у бацькоўскай
хаце. I маці лягчэй было б. А то гадавала, гадавала дзяцей, а прыйшоў
час — і пагаварыць няма з кім.
Нарэшце маці выйшла з хлява, паставіла ля калодзежа вядро і
пачала мыць рукі. Угледзеўшы сына, усміхнулася, запрасіла ў хату. Там
смачна пахла свежым хлебам, яблыкамі і яшчэ нечым родным,
даўно-даўно знаёмым. Толік патупаў хвіліну каля стала, абвёў вачыма
пакой, нібы шукаў змен, потым распрануўся.
Маці сказала:
— Рэдка прыязджаеш, сынок. Калі б ты сёння не прыехаў, я
пакрыўдзілася б.Дополнен 1 год назадУ Толика сегодня день рождения. Двадцать лет исполнилось.
Приятно было бы, чтобы сегодня, как только он придет в цех, окружили его
рабочие и скромно, по-мужски поздравили. Чтобы мастер Антон, с
которого нужно клещами слова вытягивать, тоже подошел к Толику,
пожал руку и улыбнулся. Только этого не будет по той простой
причине, что никто не знает, какая сегодня у Толика дата.
День прошел нормально. Если Толик вышел за проходную, то
задумался, куда себя деть, чем заняться. В пустую квартиру идти не
хотелось. Что там делать? Может, в кино податься? Но сеанс только что
начался, а к следующему почти два часа. А может, домой съездить?
Завтра выходной день. А дома хорошо: выспавшись всласть на ароматным
сене, мать вкусных лепешек напечет. Толик окончательно решил поехать
в деревню и зашагал на автобусную станцию.
Дома его, как всегда, с веселым лаем встретил Рудик. Скулил,
вертелся вокруг, прыгал ему на грудь, стараясь лизнуть лицо, словно
знал, какой сегодня великий день в его друга.
Мать упорядочивало в хлеву. Толик прильнул к калитке и задумался.
Ему вдруг стало не по себе от той мысли, что он, будто гость,
приезжает в свою деревню, в родной дом. I зачем было ехать в тот
город? Разве в колхозе не было работы? Жил бы сейчас в родительском
доме. I мать легче было бы. А то растила, растила детей, а пришел
время - и поговорить не с кем.
Наконец мать вышла из сарая, поставила возле колодца ведро и
начала мыть руки. Увидев сына, улыбнулась, пригласила в дом. Там
вкусно пахло свежим хлебом, яблоками и еще чем родным,
давным-давно знакомым. Толик потопал минуту у стола, обвел глазами
комнату, словно искал изменений, потом разделся.
Мать сказала:
- Редко приезжаешь, сынок. Если бы ты сегодня не приехал, я
обиделась бы.
