Сөйлеп тұрған сәтте байланысты қимылдың өту кезеңін білдіру етістіктің шағы дейді. Оның 3 түрі бар:осы шақ,келер шақ және өткен шақ.
Осы шақ болатын етістіктердің мағыналық белгілері 1)сөйлеп тұрған кездегі іс-әрекетті білдіреді.2)әрдайым болып тұрған кездегі дағдылы іс-әрекетті көрсетеді.Осы шақтын жасалуына қарай нақ осы шақ және ауыспалы осы шақ болып бөлінеді.
Нақ осы шақ қимылдың іс-әрекеттің сөйлеп тұрған сәтте болып жатқанын білдіреді.
Ауыспалы осы шақ. қимыл іс-әрекетті дағдылы қалыпта болып тұруын білдіреді. Ол - а, -е,-й тұлғалы көсемшенің жіктелуі арқылы жасады.
Келер шақ іс-әрекеттің сөйлеп тұрған сәтте кейін болатын білдіреді. Ол мағынасына қарай болжалды,мақсатты және ауыспалы келер шақ болып бөлінеді.
Болжалды келер шақ қимылдың іс-әрекеттің болу мүмкіндігін айқын көрсетпей болжай ғана айтылады.
Мақсатты келер шақ іс-әрекеттің келешекте мақсат етіле орындалатын білдіреді.
Өткен шақ қимылдың іс-әрекеттің сөйлеп тұрған сәтте бұрын болып істеліп келеді.
Атау - Гүл, Дүкен
ілік - Гүлдің, Дүкеннің
барыс - Гүлге, Дүкенге
табыс - Гүлді, Дүкенді
жатыс - Гүлде, Дүкенде
шығыс - Гүлден, Дүкеннен
көмектес - Гүлмен, Дүкенмен
Бүгін ата-аналар жиналысы болды. Анамыға құжаттарға қол қойғыздық.Біз күнделігімізді толтырдық . Мұғалім бізге тапсырма берді .
Ответ:
Музейдің фонетикалық разбор
М
у
з
е
й
д
и
ң
1. Жұмыс ауыр болса да нан тәттi. (Трудна работа, да сладок хлеб) 2.Дастарқанда наны жоқтың, тамағының сәні жоқ. (Стол без хлеба смотрится бедно). Шегірткеден қорыққан егін екпес. (Саранчи бояться – хлеб не растить) .