Кыс келді. Даланың бәрі аппақ қарға жамылды. Далаға қарасам балалар бір-Бірімен қар атқыласып Аққала жасап жатыр. Кешке қарай қаланың шамдары қосылды. Әп-Әдемі қар жарық арқылы сары түске айналды. Бүгінгі күн ешқашан бітпейді деп ойлаймын.
Оның мақсаты – тыңдаушыға ғибрат ұсынумен бірге эстетикалық ләззат беру. Ертегінің атқаратын қызметі кең: ол әрі тәрбиелік, әрі көркем-эстетик. әдеби қазына. ертегінің бүкіл жанрлық ерекшелігі осы екі сипатынан көрінеді. Сондықтан ертегілік прозаның басты міндеті – сюжетті барынша тартымды етіп, көркемдеп, әрлеп баяндау. Демек ертегі шындыққа бағытталмайды, ал ертекші әңгімесін өмірде болған деп дәлелдеуге тырыспайды.Ертегінің композициясы бас қаhарманды дәріптеуге бағындырылады, сөйтіп, ол белгілі бір сұлба бойынша құрылады. Мұның бәрі ертегіге идеялық, мазмұндық және көркемдік тұтастық береді. Осы тұтастық бұл жанрға басқа да қасиеттер дарытады: композиция мен эстетикалық мұраттың бірлігі әрі тұрақтылығы, көркем шарттылықтың міндеттілігі, ауызекі сөйлеу тіліне сәйкестігі, тұрақты тіркестердің қолданылуы, т.т.
Ертегіде қиял мақсатты түрде пайдаланылады, сондықтан ол әсіреленіп, ғажайыпқа айналады және біршама өзінше дамып отырады. ертегідегі ғажайып қиял адамның күнделікті көріп жүрген заттары мен құбылыстарын саналы түрде басқаша етіп көрсетеді, өйткені бұл жанрда ғажайыптың көркем бейнелеуіш құрал ретінде қолданылады. Өмірдегі шынайы нәрсенің өзін әдейі өзгертіп көрсету – ертегінің өзіндік қасиеті болғандықтан, ертекші де оның мазмұнын барынша әсірелеуге, ғажайыпты етуге күш салады. Сонымен бірге ертегідегі оқиғалар мен іс-әрекеттердің қаншалықты әсерлі болуы ертекшіге ғана емес, сондай-ақ тыңдаушыға да, ертегінің айтылу жағдайына да байланысты. ертегіде қиял мен ғажайып әрі идеялық та мақсатта қолданылады, себебі классик. Ертегі адамның рухани азығы болуымен қатар идеол. та қызмет атқарған. ертегінің көркем баяндалуында сюжеттен де гөрі композицияның рөлі артығырақ.
Құрылымы
Ертегінің поэтикасы мен композициясы көркем әрі жүйелі. Композициясы бірнеше бөлшектен тұрады: бастама – эпикалық баяндау – аяқтау. Бастама, әдетте, өлең немесе ұйқасқан проза түрінде бас кейіпкердің ата-анасы, оның дүниеге келуі туралы айтып, тыңдаушыларды бас кейіпкермен таныстырады. Эпикалық баяндау қаhарманның өсуін, үйлену тарихын, оның бастан кешкендерін әңгімелейді. Аяқтауда кейіпкердің сүйгенін алып немесе ойлағанын іске асырып, мұратына жеткені хабарланады. Бастама мен аяқтау, көбінесе тұрақты тіркес болып келеді. Өзінің ұзақ тарихында ертегі жанры әр дәуірдің, әр қоғамның болмысы мен түсініктерінің, нанымдарының әр түрлі іздерін сақтап қалған, біздің заманымызға жеткізген. Қазақ ертегілерінде хандық заманның шындығы, сол шақтағы әдеттер мен нанымдар, салт-дәстүрлер, тұрмыс кейпі көбірек көрініс тапқан.
Түрлері
Ертегілері жанрлық әрі сюжеттік құрамы жағынан әр алуан. Ол іштей бірнеше жанрға бөлінеді:
1) жануарлар туралы ертегілер;
2) қиял-ғажайып ертегілер, батырлық ертегілер;
3) хикаялық ертегілер, сатиралық ертегілер;
Сюжеттері тек қазақтың өзіне тән ертегілермен қатар, басқа елдермен ортақ сюжетке құрылған ертегілер де бар. Олардың көбі тарихи-типологиялық жағдайда пайда болған, біразы тарихи-генетик., яғни туыс халықтарға ортақ болып табылады, кейбірі тарихи-мәдени байланыс нәтижесінде қазақ жұртына тараған. Сол себепті қазақ ертегілерінде таза ұлттық та, халықар. та, көшпелі сюжеттер де қатар өмір сүрген.
Негізгі кейіпкер мен мазмұны және қияли әдістердің қаншалықты пайдаланылуына қарай бұл салалардың әр қайсысы тағы бірнеше топқа бөлінеді. Бұлардың ішінде: хикая, өсиет, мысқыл, батырлық туралы ертегілер болады.
Ш.Ш.Уәлиханов атындағы сыйлық берілді (авторы – Қасқабасов). Қазақ ертегітануы ұлттық фольклор туралы ғылымының үлкен де маңызд
Адамның сырт бейнесіне, келбетіне қарап оның қандай адам екенін бағалау мүмкін емес. Ал, оның басқалармен қарым-қатынасына, әңгімелесуіне, сыйластығына қарап азда болса да ол туралы өз пікірің қалыптасады. Маған ата-анам әруақытта досыңа көмектес, адал бол,- деп үйретеді. Досыңмен бірге үйге берген тапсырманы орында, кітап оқы, сабақтан қалма,- дейді. Демалыс күндері ерте тұрамын, әкем "малды өргіз", ініңе қара, үй жина, анаңды ренжітпе, - деп тапсырады. Ал, атам мен әжем ісіңе абай бол, дұрыс киін, анық сөйле, көшеде даурықпа, өзіңді ұстай біл, үлкенді сила, тіпті аттың үстінде келе жатырған болсаң, аттан түс, сәлемдес,адамгершілікті ескер,- деп ақыл айтады. Бұның бәрі адамгершіліктің белгісі, ал адамгершілік-кісіліктің белгісі.
Белгісіздік есімдігі
<span>Затты, сындық белгіні, сан-мөлшерді белгісіз етіп жорамалдап, тұспалдап көрсету мәнін білдіретін есімдіктің түрі белгісіздік есімдігі деп аталады.
Мысалы: Бұлдайды біреу күшін, біреу түсін. (А). Адамның кейбір кездері Көңілде алан басылса (А). Бұл сөйлемдердегі біреу есімдігі белгісіз бір адам деген мағынада, кейбір есімдігі нақ мезгілді атамай белгісіз бір кездер мәнінде қолданылған. </span>
<span>Белгісіздік есімдігіне біреу, кейбіреу, бірдеме, әрне, әлдекім, әлдене, әркім, кімде-кім, бір, қайсыбір, кейбір, қайсыбіреу, әр, әрбір, қайбір, бірнеше, әлденеше, біраз, әрқалай, әлдеқалай, әлдеқайда, әлдеқашан, әлдеқайдан, әрқашан дегендер жатады. - See more at: http://megamozg.kz/index.php?page=view_mat&id=2396&partition=other&subpartition=articles_kazakh#stha...</span>
Ғаламтордың пайдасы:
Ғаламтордың пайдасы өте көп дегенді ешкім жоққа шығармады. Бірақ дұрыс шешім қабылдап үйрену қажет. Себебі, ғаламторда ұзақ отыруға болмайды. Ғаламторда кітап оқуға онлайн түрде болады. Әлеуметтік желілерден жаңа достықтар пайда болу мүмкін, бірақ оның да зияны бар. Және де керекті оқу материалдарын ғаламтордан іздеу арқылы табуға болады.
Ғаламтордың зияны:
Қазіргі кезде балалар компьютерлік ойындарды көп ойнап, психикалық ауытқуларға шалдығады. Сол себепті, компьютер алдында ұзақ ойнауға болмайды және де ойнаған кезде үзіліс жасап отыру қажет. Себебі, осы ережелерді сақтамасан, көрі проблемалары және омыртқа ауруларына шалдығып, денсаулығынды нашарлатып алуы мұмкін. Мен денсаулығыма алаңдаймын, саған да кеңес беремін.
Подробнее - на Znanija.com - znanija.com/task/31313454#readmore