Ответ:
1X1X-XX ғасырлар шебінде жәрмеңкелердің маңызы төмендей бастады. Оның мынадай себептері болды. Біріншіден, қазақтар барлық жерде бірдей жаппай отырықшылыққа көше бастады. Екіншіден, уездік және облыстық орталықтар аймағында тұрақты сауда кеңінен етек алды. Сауданың бұл түрі қалаларда барынша дамыды. Қалалар фабрика-зауыттар шығаратын өнімдердің тұрақты қоймаларына айналды. Қаладан қажетті бұйымдарын қазақтар мен қоныс аударушы шаруа, қазақтар емін-еркін сатып алатын еді.
Қалаларда кең көлемді сауда жасайтын дүкендер мен дүңгіршіктер ашылды. Олардың жылдық сауда айналымының мөлшері де өсе түсті. Мәселен, ірі қалалардың бір жылдық сауда айналымы Петропавлда 4 миллион, Омбыда 3,5 миллион, Семейде 1,5 миллион, Қостанайда 0,9 миллион сомға дейін жетті. Қалаларда тұрақты жүргізілетін сауданың күшейе түсуі ел аралап жасалатын сауда мен жәрмеңкелердегі сауданың жағдайын әлдеқайда әлсіретіп жіберді. Қазақ өлкесінде тауарлы-ақша қатынастары дами түсті
Бір түлкі жортып келе жатып, қаңғып бара жатқан бір түйеге кездеседі.— Түйем, түйем, қайда барасың? — дейді.Түйе:— Оты мол, суы мол жер іздеп барамын, — дейді. Түлкі:— Ендеше, екеуміз жолдас болайық! — дейді.Түйе:— Болсақ болайық, - дейді. Екеуі келе жатса, бір қасқыр келіп жолығады.— Е, қайда барасыңдар? — дейді. Түйе мен түлкі:— Оты мол, суы мол жерге барамыз, — дейді. Қасқыр:— Ендеше, үшеуміз жолдас болайық! — дейді. Бұл үшеуі жолдас болып, жүріп келе жатса, бір арыстан келіп кездеседі.— Е, қайда барасыңдар? — дейді. Үш жолаушы:— Оты мол, суы мол жер іздеп барамыз, — дейді. Арыстан:— Ендеше төртеуміз жолдас болайық, — дейді.Төртеуі жүріп отырып, өзен-сулы, биік таулы бір жерді тауып, соны мекен қылып жүреді. Арыстан, қасқыр, түлкі ұсақ аң, тышқан аулап жеп, итшілеп күн көреді. Түйе жердің оты мен суына жардай болып семіреді.Бір кезде қылышын сүйретіп, қыс келеді. Ұсақ аң таусылып, арыстан, қасқыр, түлкі үшеуі әбден ашығады, өлетін болады. Көздеріне түйеден басқа ештеңе көрінбейді. Сонан соң үшеуі ақылдасып, түйені жемек болады да, онымен сөйлесуге түлкіні жібереді. Түлкі түйеге барып: "Қыстан сенің аман шығуың туралы кеңестік, ақылын таптық. Сені ішімізге сақтап, өзіңді сонда боталатып, қыстың қиыншылығын көрсетпей, жазға салым өріске ботаңмен өргізіп шығаратын болдық", — дейді. Түйе бұған нанып, уәдесін береді. Оны түлкі келіп, арыстан мен қасқырға айтады.— Түйе көнді… Бірақ сендерден өтінетінім: "Үшеуің етімді теңдей қылып бөліп алмай түрып, жеуші болмаңдар деді", — дейді.Оған арыстан мен қасқыр қуанып:— Ойбай жарайды! Дегені болсын, — дейді. Үшеуі түйеге келеді. Келе сала, оны жығып, жара бастайды. Арыстан ішек-қарнын суға жууға әкетеді. Арыстан келгенше, түйенің етін бұзып, бөлшектеп жатқанда, қасқыр шыдамайды, түлкінің көзін ала беріп, түйенің бүйрегін асап кеп жібереді. Түлкі миын жеп қояды. Арыстан келген соң, қасқыр жамандап, түлкіні көрсетеді. Түлкі: "Тақсыр, түйенің миы әуелден жоқ екенін білмейсіз бе? Оның миы болса, осыған көнер ме еді? Қасқыр өзі түйенің бүйрегін жеп қойып, жаласын маған жауып түр", — дейді. Арыстан қасқырға тап береді. Қасқыр тұра қашады. Арыстан оны қуа жөнеледі. Қасқырды қуып, арыстанның қарасы үзіледі. Бұл кезде түлкі етті қопаға таси бастайды.Көптен соң ентігіп, болдырып арыстан келеді. Келсе, түлкі жылап отыр.— Не болды? Түйе қайда? — дейді арыстан. Түлкі:— Ойбай, қор болдық, уәдеде тұрмадыңдар, бірдей қылып бөлісуге шыдамадыңдар деп, тұрып кетіп қалды, — дейді.— Қап! — деп, арыстан түйені іздеп кетеді. Кешке қырылдап қасқыр келеді. Түлкі оған да түйенің кетіп қалғанын айтады. Қасқыр да:— Қап! — деп өкініп, түлкінің қасына келіп, бұралып жата кетеді.Түңде түлкі ептеп тұрып барып, қопаның арасынан түйенің ішек-қарнын әкеліп, құйрығының астына тығып жеп жатады. Түлкі ішек-қарынды жеп бола бергенде, қасқыр сезіп қалып:— Түлкі, түлкі, не жеп жатырсың? — дейді. Түлкі:— Ашыққан соң, өз ішегімді өзім суырып жеп жатырмын! — дейді.Қасқыр:— Е, ауырмай ма екен?Түлкі:- Әуелі ауырса да, артынан басылады екен, — дейді. Қасқыр:— Ендеше, сен менің де ішегімді суырып берші, — дейді. Түлкі:— Жарайды! — деп келіп, қасқырдың ішегін суырып алады. Қасқыр қыңсылап, қыңсылап өліп қалады. Түлкі оның да етін жеп алады.Бір күні түлкі келе жатса, арыстан бір жартастың басына шығып түр екен. Түлкі оған қарап, тұра қалып күледі. Арыстан:— Е, неге күлесің? — дейді. Түлкі:— Сіздің атаңыз осы жартастың басынан талай секіріп түскен еді. Сіздің тұлғаңыз сол атаңыздың тұлғасынан аумаған екен. Ерлігіңіз де соңдай шығар деймін. Мынадан сіз де қорықпай қарғыр ма едіңіз?.. — дейді. Арыстан:— Е, қарғыса несі бар дейсің! — деп, шегініп келіп, қарғиын деп қорқып, қарғи алмайды. Сонда түлкі тағы күледі. Арыстан ыза болып, қарғып кеп түседі. Жамбасы күл-талқан болады. Түлкі келіп:— Е, неғып жатырсың? — дейді. Арыстан:— Ойбай, өлейін деп жатырмын! — дейді. Түлкі:— Ендеше, мен сізді емдеймін! — деп, арыстанның қоңын ойып, жей бастайды. Арыстан:— Түлкім, түлкім, тілімді жеші! — дейді. Түлкі:<span>— Жоқ, батыреке, артқы қоңыңыздан бастап, тіліңізден бір-ақ шығам, — деп, арыстанды жей береді. Сөйтіп, түлкі қыстан аман шығады.</span>
