Шахмат – ғылыми ақыл-ой және халық шығармашылығы негізінде пайда болған ең танымды да, қызықты спорт ойыны.
Шахмат ойынын тақта үстіндегі соғыс деуге болады.
Ойын тұңғыш рет 5 ғасырда Үндістанда шыққан.
Ежелден қалған аңыздар бойынша, шахмат-ты ең алғаш болып біздің эрамызға дейін 1000 жыл бұрын Үндістандық математик ой-лап тауыпты.
Шахмат ойынының тұңғыш аты «чатуранга». Шығыста ел билеуші патшаны шах деп атай-ды. Ал «мат»–«өлді» деген сөз екен. Сонда «шахмат» сөзін: «Қарсыластың патшасына (короліне) өлім келсін!» – деп аударуға бола—ды. Шахмат тақтасы ақ және қараға боялған бірдей 64 шақпаққа бөлінеді.
Ойынның мәні де осында, мұнда «ақ жағы» мен «қара жағының» екі армиясы 64 шаршы-лы тақта үстінде шайқасады. Ойынды заңды түрде 2 ойыншы ойнайды.
Сан ғасырлар бойы небір қасіретті бастан кешсе де, ақын Ж.Молдағалиев жырлағандай, мың өліп, мың тірілсе де мойымаған қазақ халқы ұрпағының бас бостандығы, тәуелсіздігі үшін жан аямай күресті. Осы жолда ұлтымыздың аяулы тұлғалары, қайтпас қайсар батырлары жанын қиды. Әрине, олар бұл күнге жете алмаса да, өздерінің күрескерлік рухын, асқақ арманын болашақ ұрпақ жүрегіне жалғап, алғы күнге үміт артты. Міне, сол ата-бабаларымыздың ғасырлар бойы көксеген арманына, аяулы мұратына ХХ ғасырдың соңына қарай қолымыз жетті десек, сол ақ түйенің қарны жарылған ақжарылқап арманның жүзеге асқанына да бүгінде 20 жыл толып отыр. 20 жыл – тарих үшін қас-қағымдай ғана уақыт болғанымен, тәуелсіз Қазақ елі үшін ғасырдың жүгін арқалаған кезең болды. Иә, небәрі 20 жыл ішінде қазақ халқы бұрын-соңды көз көріп, құлақ естімеген жетістіктерге жетті. Әрине, оның бәрі бізге оп-оңай келе салған жоқ. Тарихтың таңғажайып сыйы – Тәуелсіздікті баянды етуді басты мақсат санаған қазақстандықтардың еңбегінің, маңдай терінің арқасында ерен қиындық еңсерілді. «Балапанды күзде санайды» дейді орыс мақалы. Міне, бүгінде біз де толайым табыстарымызды саралайтын, алдағы бағындырар биігімізді межелейтін кезеңге келіп отырмыз. Иә, ел Тәуелсіздігінің 20 жылдық мерейлі мерекесі, сөз жоқ, бүкілхалықтық ұлы мереке, ұлы той. Және солай болуы заңды да. Әйтсе де біздің қазақ осы бір айтулы шақта тек той тойлап жүретін болса, ұтылатынын жақсы біледі. Содан да әрқайсымызға алдағы арман-аңсарды да ойлап жүруді ұмытпауды ұғындырады.
Өздік етіс қимылдың іс-әрекеттің орындаушысына, іс иесіне тікелей қатыстылығын білдіреді. Ол сабақты етістікке -ын, -ін, -н жұрнақтары жалғануы арқылы жасады. Мысалы: жуын, таран, салын, істелін, көрін.
6A
7Б
8АЕ
9Б
10Б
2 жугирди; секирди ; ойнады ; окыды;
Қазақстанға қажет мамандар.
“Алуан-алуан кәсіп бар, таңдай біл де,талап қыл!” демекші,әлемде сан мыңдаған мамандық түрлері бар.Біреулері мемлекеттің өркендеуінде айрықша орын алса,енді біреулері туралы ештеңе де білмейсің.
Қазіргі таңда елімізге нағыз қажетті маркетолог,web-дизайнер,химик, ақпараттық технолог,өнеркәсіп саласының мамандықтары болып табылады.Әрине,әр мамандықтың алар орны бар,бірақ аталған мамандықтар бойынша білікті маман саны көп болса,еліміз де дамыған елдер қатарына қосылушы еді.Мектеп бітіріп шыққан түлектер бұл мамандықтарды емес,экономика,заң саласын таңдайды.Себебі,жоғарыда қажетті деп танылған мамандықтардың оқуы қиын әрі күрделі,сонан соң жұмыс жасау да қиын көрінеді.Бұл мамандықтар көп ізденісті,еңбекті қажет етеді.“Бейнетін көр де,зейнет көр” дегендей,жастар бұлардан қашпауы керек деп білемін.
