Салт етістік[1] — табыс септікті сөзді қажет етпей, түрлі қосымшалы сөздермен тіркесіп келетін етістік түрі. Салт және сабақты етістіктердің тұлғалық жағынан айырмасы жоқ, негізгі ерекшелік етістіктің ішкі мағыналық құрылымында. Етістіктің салт не сабақты болуы мағыналарының нысанға бағытталуына байланысты болғандықтан, Салт етістік сабақты етістікке, керісінше, сабақты етістік салт етістікке айнала алады. Салт етістікті сабақтыға айналдыруда -тыр, -тір, -дыр, -дір, -ғыз, -гіз, -қыз, -кіз, -ыр, -ір, -т секілді өзгелік етіс жұрнақтары (ағаш өсті — ағашты өсір; орындықта тұр — орындықты тұрғыз, т.б.), ал сабақты етістікті салт етістікке айналдыратын -ыл, -іл, -л, -н тәрізді ырықсыз, өздік етіс жұрнақтары (сабақты оқы — сабақ оқылды; кітапты ал — кітап алынды, т.б.) үлкен рөл атқарады.[2] Зерттеушілер мұндай қосымшаларды сөзжасам қосымшалары дейді, ал салт және сабақтылық белгіні етістіктің полисемдік немесе омонимдік сипатын ажырататын шарт ретінде ұсынады. Яғни бірдей айтылатын етістіктер әр уақытта тек салт не тек сабақты мәнде болса, онда ол көп мағыналы етістік те, бірде салт, бірде сабақты болса, омоним ретінде танылады.[3] Салт және сабақтылық қасиет түбір етістікке ғана емес, туынды, күрделі етістіктерге де тән.[4]
АКУЛА ЖЫРТЫК БАЛЫК. ОЛ МУХИТТАР МЕН ТЕНИЗДЕР ДЕ МЕКЕН ЕТЕДИ. КОПТЕГЕН БАЛЫКШЫЛАР АКУЛАНЫ АУЛАГЫЛАРЫ КЕЛЕДИ. АКУЛА БИЗДИН КАЗАКСТАНДА ЖОК. СОНДЫКТАН БИЗГЕ ОЛ ОТЕ КЫЗЫКТЫ. БИРАК АСТАНАДА ДУМАН ОЙЫН САУЫК КЕШЕНИ АШЫЛГАННАН БЕРИ УЛКЕН МУМКИНДИК АШЫЛДЫ. ЕНКЕЙГЕН КАРИЯДАН БАСТАП ЕНБЕКТЕГЕН БАЛАГА ДЕЙН КЫЗЫК КОРУДЕ. МЕНДЕ СОЛ АКУЛАНЫ КОРУГЕ БАРДЫМ. ОНЫН ИШИ ОТЕ АДЕМИ, КОЗДИН ЖАУЫН АЛАДЫ. ОСЫ ЖАЗГЫ ДЕМАЛЫСЫМ ОСЫНДАЙ КЕЗБЕН ЕСТЕ КАЛДЫ. МУМКИНДИГИМ БОЛЫП ЖАТСА, ТАГЫ ДА БАРЫП, ЖЫРТКЫШ БОЛСА ДА, АДЕМИ БАЛЫКТЫ КОРУГЕ БАРАМЫН. СОЛ АКУЛАНЫ КОРГЕННЕН БАСТАП ОЛАР ТУРАЛЫ КОПТЕГЕН АНГИМЕЛЕР, КИТАПТАР ОКИ БАСТАДЫМ. БАЛЫКТАРГА ДЕГЕН КЫЗЫГУШЫЛЫГЫМ АРТА ТУСТИ.
Ответ:
Объяснение:
Крч я незн но даю тебе которые русские пишут
Атау с ит
ілік с иттің
барыс с итке
табыс с итті
жатыс с итте
шығыс с иттен
көмектес с итпен
