Жолбарыс — өте күшті жыртқыш аң. Ол 9-10метр жерге секіреді. Жолбарыс қабанды, сиырды, жылқыны оңай өлтіреді. Ол аюды да өлтіре алады. Жолбарыс сағатына 120 км жүгіре алады.
Ертеде Қазақстанның Іле, Балқаш, Сырдария,Зайсан сияқты өзен, көлдерінің қамысты жағасында жолбарыс көп болған.
Көзінің қарашығы ашық сары түсті. Сойдақ тістері өте ірі әрі өткір, иілген тырнақтары мықты, алдыңғы аяғы артқы аяғынан жақсы жетілген. Көбінесе, қоныс ауыстырып, жеке жүреді. Жабайы шошқа, бұғы, марал, елік, т.б. тұяқты жануарларды ұстап жейді, кейде малға, қасқырға, итке де шабады. Жолбарыс 2 – 3 күшік туады, оларды 5 – 6 ай емізеді. Табиғи жағдайда 40 – 50 жылдай тіршілік етеді. Дүние жүзінде жолбарыстың саны жылдан жылға азаюда. Мысалы, 2000 ж. жолбарыстардың жалпы саны 7 мың болды. Қазіргі уақытта жабайы ортада (13 мемлекетте) мекендейтін жолбарыстардың саны 3200 шамасында ғана қалды. Сондықтан жолбарыстың барлық түрі қорғауға алынып, Халықаралық табиғат қорғау одағының «Қызыл кітабына» енгізілген. Жолбарысты қазақ халқы ежелден күштіліктің символы санаған. 12 - 13-ғасырларда Тоқтамыс хансоқтырған тиында жолбарыс бейнесі салынған.
<span>Жері байдың – елі бай. – Где земля богата, там и народ богат.
Бір тал кессең, он тал ек. – Если одно дерево срубил, посади десять взамен.
Жаңбырмен жер кегерер, еңбекпен ел көгерер. – От дождя земля цветёт, от работы джигит мужает.
Ақ қар көп болса – ақ нан көп. – Обилие белого снега – к обилию белого хлеба.
Жердің сәні – егін, Ердің сәні – білім.
Землю – украшают нивы, человека – знания. </span>
Ежелгі қазақ жігіттері жүрек жұтқан батыр болған.
Əсел бақылаудан жақсы баға алған кезде жерден жеті қоян тапқандай қуанды.