<em><span>"Алаш"</span></em>
<em>Осуждая меня со стороны,</em><span> </span>
<em>Считая, что принадлежу к элите богатых,</em><span> </span>
<em>Презирая меня и не желая беседовать по душам,</em><span> </span>
<em>Бежит от меня юное племя.</em><span> </span>
<em>"Слух в народе (про меня): что, мол, "выжил из ума".</em><span> </span>
<em>Муллы твердили, что я нарушитель канонов религии.</em><span> </span>
<em>Нашлись и такие, что упрекали в "вознесении</em><span> </span>
<em>прошлого, отжившего".</em><span> </span>
<em>"Остался я теперь перед всем миром нагой.</em><span> </span>
<em>Все перекочевали, я - одинок,</em><span> </span>
<em>Скажи, мой народ, чем тебе я не угодил,</em><span> </span>
<em>И какую беду я тебе принес?</em><span> </span>
<em>Ведь товарищи мои только карандаш и бумага.</em>
<em><span>О себе </span>
<span>Кану я, но будут жить мои стихи, </span>
<span>Молодые все запомнят до строки. </span>
<span>Кто-то с верой примет это, кто-то нет, </span>
<span>Нет, не каждому стихи мои близки. </span>
<span>Так ушедших обсуждаем мы порой, </span>
<span>Все плохое, наносимое молвой, </span>
<span>Отвергаем, чтобы память добрых дел </span>
<span>Не тускнела в стороне его родной. </span>
<span>После смерти отстоять я не смогу </span>
<span>Чувство жизни, что легло в мою строку. </span>
<span>Это мненье в своем сердце сохранив, </span>
<span>Вот что высказать хочу, пока я жив: </span>
<span>Не суди о человеке, не познав, </span>
<span>Не суди, в кругу его не побывав. </span>
<span>И над путником не смейся, тяжкий груз </span>
<span>На свои в дороге плечи не приняв. </span>
<span>Словно в лодке, что на море, - в те года... </span>
<span>Не забыть эпоху эту никогда. </span>
<span>Мое время не похоже на твое, </span>
<span>Если сядешь в эту лодку, что тогда?...</span>
<span>Сам отсек я пуповину, выбрал путь, </span>
<span>Тьму раздвинул, никуда мне не свернуть. </span>
<span>Так что полностью судьбу мою познай, </span>
<span>Верю, что поймешь меня когда-нибудь. </span></em>
Сан ғасырлық тарихымызда мақтан тұтар, бүгінгіміз бен келешегіміз үшін ғибрат алар оқиғалар мен ел тағдырын өз тағдырынан биік қойған, ұлтының тұтастығын, жерінің бүтіндігін мұрат еткен қазақ батырлары, Отан алдындағы адал қызметінен үлгі алар ұлы тұлғалар аз болмаған. Сонау ғасырлар қойнауының қатпар-қатпар белесінен байқасақ, ежелден-ақ ру-тайпаларымыздың өз жерін еш жауға бастырмай, шыбын жанын шүберекке түйіп, қасық қаны қалғанша күрескен жауынгерлік істері бізге аманат болып жеткен.
<span>Қазақ халқының тарихына көз жіберсек, сонау Күлтегін, Білге қаған, Тоныкөктен бастап жерін, елін, тілін, ділін қорғауда¬ғы өшпес ерліктерге толы. Бесік жырынан басталатын ерлікке баулу дәстүрлері түркі халқына тән негізгі ырымдар.Халқымыз¬дың бойындағы отансүйгіштік құндылық-тарды ұрпақтан-ұрпақ¬қа беріліп отыр¬ған заңдылық тұрғысынан да қарауға болады. Бұған дәлел көне түркі зама¬нынан бастау алған патриоттық құн¬ды-лық Күлтегін жазбаларын¬да былай деп суреттеледі: “Елте¬ріс қағанның алғырлығы, еліне деген сүйіспеншілігі Күлтегіннің қанына ана сүтімен сіңді” – деген көне жазу қазақ халқының бойындағы ұлттық патрио¬тизм сезімдері бүгін ғана пайда болған жоқ, ол ежелден-ақ туындап, дамып келе жатқан қасиет деуге болатын¬дығын көрсетеді. Күлте¬гін жазбасында тағы да мынадай жыр жолдарын кездестіруге болады: </span>
Кедей халықты бай қылдым,
Аз халықты көп қылдым…
<span>Түркі иелігінен </span>
айырылған халықты
Ата-баба мекеніне орнатты… - делінген еді.
<span>Бұл жазбадан патриотизмнің –ата-баба мекеніне ие бо¬лып отыру жолында жан ая¬мау, діл бірлігін қорғау, жиғанын халықтан аямау екендігін аңғаруға болады. Жоңғар сияқты алып империямен алысуға, Ресей патшалығының зеңбірегіне жалаң қылышпен қарсы шабуға жетелеген де осы Отанына деген сүйіспеншіліктің, патриотизмнің қуатты күші. </span>
Туған жерге деген ыстық сезім, ата¬мекенге деген құрмет пен қадір қа-сиет тұтуды Ұлы дала ойшылдары Қор¬қыт Ата, әл-Фараби, Жүсіп Бала-сағұни, Мах¬мұд Қашқари, т.б. айтқан бола¬тын. Ақын-жыраулар халыққа өне¬ге¬лі сөздерімен ықпал етіп, олар¬ды іргелі ел, берекелі жұрт болуға шақырды. Жыраулар жаугершілік заманда хандар мен бектердің ақылгөй кеңесшісі болып, жорық¬тарға бірге аттанды, ру тайпаларға басшылық етті, сұрапыл қанды майдан көріністерін жырға қосты, ерлікті мадақтады, шейіт болған батырларды жоқтап, ел қайғысын бөлісті.
<span>Жоңғар шапқыншылығы ке¬зін¬дегі халықтың береке бірлігін, Отанға адалдығын сақтау, намыс¬ты қолдан бермеу, өз Отанын жаудан аянбай қорғау – ат жалын тартып мінуге жарайтын қазақ баласының қасиетті борышы екен¬дігін Шалкиіз, Ақтамберді, Бұқар жырау, Шал ақынның өлең-жырларынан көре аламыз. </span>
Қазақтың айбынды ақын¬дарының бірі Махамбет Өтеміс¬ұлы қазақ шаруаларын бостандық үшін күреске шақырып, қара халықты бақытқа жеткізуді арман¬дап өткен. Ол өзінің үзеңгілес серігі Исатай мен халықтың ерлі¬гін, олардың адамгершілік қа¬сиеттерін жыр етті. Өз халқына, ұлтына деген пат¬риоттық сезімді қазақ ағартушы¬лары Ш.Уәли¬ханов, Ы.Алтын-сарин, А.Құнанбаев шығармала¬рынан да көруге болады.
<span>Қазақта ең алғаш қазақ бала¬лары үшін халық мұрасына, салт-дәстүріне, ерлік, адамгершілік тәрбиесіне негіздей отырып, оқулық жазған Ы.Алтынсарин болды. Ол көшпенді елдің бала¬сына ғылым-білім, өнер үйретуді армандады. </span>
<span>Абай Құнанбаевтың еңбекте¬рін зерделеп қарайтын болсақ, жастарды ерлік рухта, патрио¬тизм¬ге баулып, намысын, ар-ожданын, адамгершілік қасиет¬терін тудыратын жыр жолдарын кездестіреміз. Оның “Адамзаттың бәрін сүй бауырым деп” деген сөзі, барша жұртшылықты жаула¬су, күш көрсету дегенді білместен, тек тату-тәтті өмір сүруге шақы¬рады. </span>
<span>Қарап отырсақ, қай кезде бол¬масын халық игілігі үшін еңбек еткен ағартушылардың, ақын-жыраулардың барлығының мақ¬сат-мүддесі қазақ халқын тек бір¬лікке, ынтымаққа шақыру, ешкім¬мен жауласпау, оқу білімге уағыз¬дау, адамгершілікті, адал шын¬шыл болуға, өз Отанын сүюге, отан-шылдық, отансүйгіштік қасиет¬терді әр адамның бойына дарыту¬ға ұмтылған. Бұл бүгінде Қазақ¬станның, Елбасымыз Н.Назар¬баевтың “әр этностың ұлттық сезімін сыйлап, бірде-бір ұлтпен қарама-қайшылық туғызбау” деген бағытымен үндесіп жатыр. </span>
<span>Отанға деген сүйіспеншілік, ұлтына деген ыстық сезімді Алаш¬орда қайраткерлері А.Байтұр¬сынов, М.Дулатов, М.Жұмабаев, С.Торайғыров, Т.Рысқұлов, Ә.Бө¬кейханов, М.Шоқай т.б. еңбек¬терінен де кездестіреміз. Ұлт зиялысы М.Дулатов: </span>
<span>“Көзіңді аш, оян, қазақ, көтер басты” – дейді. Ал.С.Торайғыров: </span>
Қараңғы қазақ көгіне
Өрмелеп шығып күн болам!
<span>Қараңғылықтың кегіне, </span>
Күн болмағанда кім болам? – деп, жастарды өнер-білім алып, жарыққа талпыну Отанға пай¬далы азамат болу екендігін сан қайталап еске салады.
<span>Қазақ халқының батыр ұлы Бауыржан Момышұлының өнегелі өмірі бір төбе. Ол ерлік, рух, ұлттық намыс арасындағы тығыз байланысты: “меніңше, ұлттық намыс болмаса, ұлт батырлары да болмайды. Сонымен қатар ол, ең алдымен, елінің патриоты атанбаса, батыры да емес. Егер тура мағынасында айтсам, патриотизм – адамды өзінің арғы тегімен жалғастырып жататын арқауы мықты қасиетті жіп”, – деп тұжырым жасаған еді. Шындығында, отанды сүю сірә қанмен берілетін қасиетті рух секілді.</span>
Надо выучить стих наизусть:
«Сіз», «біз» деген жылы сөз
Ө. Тұрманжанов
«Сіз», «біз» деген жылы сөз-
Жылытады жүректі
Жақсылық билеп жанды тез
Оятады игі тілекті.
Біреуге біреу жақсылық,
Тілесе әр кез жаны ашып,
Осы бір шырын-тәттілік,
Тұрмай ма жанға жарасып?!
Баршаға керек жақсылық!
Жақсылық сүйер жанымыз,
Баршаға жетер жақсылық!
Қызғанбай бөліп алыңыз!
«Сіз», «біз» деген жылы сөз-
Жақсылықтың мейірі.
Бір-біріне болып көз,
Кең болсын адам пейілі!
Наурыз – Шығыс халықтарының ұлттық мейрамы. Наурыз парсы сөзі. «Нау»- жаңа, «рыз»- күн деген мағынаны білдіреді. Қазақ халқы Наурызды жылдың басы деп біледі.
Наурыз мейрамы наурыз айының 22-сінде тойлайды. Бұл күні, күн мен түн теңеледі. Наурызға дейін адамдар үйлерін, қораларын, ауласын тазартады. Наурыз күні адамдар таза, жақсы киімдерін киеді.
Наурыз қазақ ұғымында жаңа айдың, жаңа тілектің басталатын күні деп есептеледі. Сондықтан әрбір үй өз қолындағы барын салып, Наурыз көже жасайды. Барлық үйде қазан асылып, ет пісіріледі. Содан соң сорпасына жеті түрлі тағам салады.ол: тары, арпа, бидай, су, тұз. Бұршақ қосылады. Ежелгі түркі халықтарының ұғымында жеті киелі сан. Сондықтан Наурыз көже аса қасиетті тағам болып саналады. Дастарханға қазы, шұжық, әрәмшәк, май, жент қосылады. Бұл дәмнен барлық ел ауыз тиеді.
Бұл күні барлық адам біріне – бірі қонаққа барып, ақ тілегін айтады, көңілді өткізеді. Қыдыр ата жүреді. Жақсы тілектерін айтады, сыйлықтарын береді.
Наурыз күні ұлттық ойындар ойнайды. Өнер адамдары таңертеңнен кешке дейін өнер көрсетеді.
