бәдірен-қияр қияр-бәдірен
Ғалам – алуан түрлі формада болатын әрі ұдайы өзгеріп отыратын, кеңістік пен уақыт бойынша шеті де, шегі де жоқ бүкіл дүние. Ғаламды зерттеумен тікелей шұғылданатын ғылым – астрономия.
Ал барлық ғылым білімге негізделген Ғалам жөніндегі пайымдаулар космологияның мәселесі болып есептеледі. Ғалам туралы ұғымның дамуы бірнеше кезеңге бөлінеді. Ғаламның шексіздігі туралы алғашқы пікір ежелгі дәуірдегі грек ғалымы Гераклиттің (б.з.б. 5 ғ.) еңбектерінде кездеседі. Ол Ғалам мәңгілік, аспан денелерін құрайтын материя жаңадан жасалмайды және жойылмайды деп тұжырымдаған. Гераклиттің көзқарасын Демокрит, Эпикур және Лукреций одан әрі дамытқан. Одан кейінгі дәуірлерде Жердің шар тәрізді екенін және аспан шырақтарының бір-бірінен алшақтылығын анықтауға байланысты зерттеулер (Пифагор, Аристотель, Эратосфен) жүргізілген. Жердің шар тәрізділігі туралы түсінікке сүйеніп, грек философы Филолай (б.з.б. 5 ғ.) және грек астрономы Аристарх Самосский (б.з.б. 4–3 ғ-лар) Жердің қозғалатындығы жөнінде жорамал жасаған. Бірақ шіркеу мен дін үстем болған дәуірде мұндай озық ойлар қолдау таппай, көмескіленіп қала берген. Птолемей негізін қалаған дүниенің геоцентрлік жүйесі шіркеудің қолдауымен Қайта өркендеу дәуіріне дейін үстемдік еткен. Н.Коперниктің «Аспан сферасының айналысы туралы» атты кітабы космогонияда ғыл.-зерттеуге жол ашты. Жерді аспан денелерінің бірі деп санаған Коперниктің пікірін Дж. Бруно одан әрі дамытып, жұлдыздар әлемі шексіз деген тұжырымға келді. Коперник қалыптастырған дүниенің гелиоцентрлік жүйесі Ғалам туралы ғылымның негізіне айналды. Біз мекендеген Жер де, басқа планеталар, құйрықты жұлдыздар мен метеорлық денелер тәрізді, Күн жүйесінің құрамына енеді. Күн жүйесінің диам. 10 млрд. км-дей. Бұл қашықтықты жарық 10 сағ-қа жуық уақытта жүріп өтеді.
Ас атасы нан.
Әлемдегі ең асыл-нан.Нан -ең құрметті,қасиетті тағам.Нан күннен нәр алады.Адамға күннің нұрын құяды.Адамның өмірін күндей жарқыратады.Нан жердің түлегі.Нан -тіршілік көрегі.Нан табиғаттың ең ардақты тартуы.Ол барлық дәмнен тәтті.Ол бәрінен де қажет.Қазақ ,,Ас атасы нан ,,деп ,дәмнің үлкеніне балап ,аяқасты етпеуге тырысады.Нанды оң қолымызбен ұстап ,екі қолмен үзіп жеу керек.Кішкентай кезден бастап әке-шешеміз ,,Нанның үстіне зат қойма,, ,,Нанды шашпа ,, деп үйретеді.Бұл дұрыс .Нанды қадірлеу керекІ
1838жылы жан досы ,сериги Исатайдан айырылган.Сол кездегы Махамбеттын жалгыздыгы, муны болып Исатайга арнап коптеген олендер шыгарган .Махамбет казактын улы батыры ,керемет акындарынын быры.Онын олендеры кобынесе Отан суйгиштикке ,Исатай досына арнаган.Осы Жалгыздык атты олены Исатайды жоктап шыгарган болатын.Махамбеттын казак тарихында ерекше орын алады.
Менің достарым өте көөп Олар Анар, әигүл, Асел және т.б олар маған адал Біз бір бірімізбен сырласамыз Әр кашан бір-бірімізге көмектесеміз