Сабит Муканов — классик казахской литературы, поэт, общественный деятель, академик, председатель Союза писателей Казахстана. Родился 13 (26) апреля 1900 года в Таузарской волости Акмолинской губернии (ныне Северо-Казахстанская область) в семье скотовода. Участник Гражданской войны 1918–1920. Учился в Институте красной профессуры (1930–1935). Начал печататься с 1922 года. Одни из первых произведений: романы «Сынбая» (1928), «Светлая любовь» (1931), «Teмиpтac» (1935). Автор романов «Ботагоз», «Сырдарья», автобиографической трилогии «Школа жизни». Видный организатор литературного дела в республике. Исследовал историю и теорию литературы. Изучал казахскую литературу XVIII — начала ХХ веков, творчество отдельных казахских прозаиков и поэтов — С. Сейфуллина, М. Ауэзова, Т. Жарокова, А. Тажибаева, народных акынов республики. Занимался исследованием научного и литературного наследия Чокана Валиханова и Абая Кунанбаева. Ему принадлежит первое систематическое изложение жизни и творчества великого казахского поэта Жамбыла Жабаева. В 1974 году вышло посмертное издание его этнографического труда «Народное наследие», где исследованы древние народные предания, шежире, хозяйство и быт дореволюционных казахов, их материальная и духовная культура. Его книги переведены на многие языки.
Тесный и горький мир мальчугана-пастуха, рано осиротевшего и рано познавшего нужду, включал в себя жестокие, аульные распри и аульные песни, знание родословной сибанов до восьмого колена, запахи степных трав и овечьих отар. Трудно сказать, когда Сабит создал свое первое стихотворение. Он ведь был мальчиком-акыном, обладавшим даром импровизатора. С ранних лет он участвовал в айтысах-соревнованиях, складывал на аульных вечеринках веселые, шутливые строфы. Это был песенный дар, доставшийся в наследство. Он обладал превосходной памятью, которая помогла ему сохранить множество историй, поговорок, сказок, стихов, которые в речах и беседах сыпались из его уст, как из рога изобилия. И не случайно свое творчество он начал как поэт. «Батрак» и «Броды Октября» — его первые поэмы. Самую большую популярность приобрела его поэма «Сулушаш» (1928.), первое большое произведение, завоевавшее сердца читателей.
С конца 1920-х годов С. Муканов определился как прозаик, и поэзия отходит на второй план, хотя продолжает играть заметную роль. Так весной 1933 года 1 мая в газете «Известия» публикуется его стихотворение «Здравствуй, Май». Лирика 1933–1940-х годов широка по диапазону и глубоко патриотична. Лирический герой поэта всеми мыслями и чувствами с народом. В «Майской пастушеской песне» (1934.) С. Муканов воспевает труд казахских животноводов. Величественный облик расцветающей Родины, ее героического народа очерчивается в стихотворениях «Вулкан», «Еще не спетая песня», «Родина моя — цветущий сад». Глубокие философские ноты звучат в стихотворении «Песня молодости».
В 1934 году в издательстве «Советская литература» выходит его поэтический сборник «Тулпар», который включил стихи разных лет, начиная от ученического периода (1917–1918.) и кончая 1933 годом.
Одним из первых прозаических произведений С. Муканова был роман «Адаскандар», над которым он работал в течение 1927–1928 годов. В конце 1928 года он был сдан в печать. В эти же годы он начал работу над историческим романом «Кзыл-Жар», который не был закончен. Один из самых значительных его романов — «Ботагоз». В романе изображены события кануна Октябрьской революции, революционные годы и гражданская война в Казахстане. Широко известны и три тома «Школы жизни». В романе полнее, чем в других произведениях С. Муканова сказался его великолепный дар рассказчика.
Последние годы жизни С. Муканов работал над трилогией о самом любимом своем герое — Чокане Валиханове, выдающемся казахском просветителе, исследователе, путешественнике. «Как блестящий метеор промелькнул над нивой востоковедения потомок киргизских ханов, и в то же время офицер русской армии, Чокан Валиханов. Русские ориенталисты единогласно признали в лице его феноменальное явление и ожидали от него великих и важных открытий о судьбе тюркских народов». В этих словах из предисловия известного русского ученого Н. И. Веселовского к первому изданию в 1904 г. сборника трудов Ч. Валиханова находится ключ к названию романа «Промелькнувший метеор». Много сделал С. Муканов для развития казахской драматургии. Широко известны его пьесы «В дни борьбы», «Чокан Валиханов», «Сакен Сейфуллин».
С. Муканов — ученый, исследователь теории литературы. Он всегда шел в ногу со своим временем. Он был крупным человеком во всех отношениях. По таланту, широте натуры, народному характеру, общительности и неуемной энергии. Не в силу своего батрацкого происхождения (такие деятели встречались на каждом шагу), а в силу бескомпромиссной преданности идеалам
Бизге куат кози оте катты кажет.Биз ол куат козимен барлык заттарымызды жасый аламыз.Куат кози жок болса биз ештенке истей алмаймыз.Сол ушин унемдеп пайдаланындар
Табиғаттың әрбір маусымы ерекше болатыны сөзсіз. Әр маусымның өзіне тән қызығы мен сейіл-серуені бар. Соның ішінде қыс мезгілі де өзіндік кіршіксіз аппақ қарымен, қаһарлы мінезімен, сықырлаған аязымен ерекше. Бұл мезгілде адамдар табиғаттың құпиясын, ерекше бір ұмытылмас сәттерін тамашалайды.Қара жердің бетін басқан аққұба ару сияқты үлпілдеген ақ ұлпа қар айналаға сән бергендей. Әркім бұл мезгілді асыға күтетіні рас. Бірі шаналарын арқалап, биік жоталарға, таулы қыраттарға бет түзейді. Дала төсінде қолдан сырғанақ жасайтын қызықты кездерде өз алдына бір бөлек әңгіме. Қолдарына шана сүйреген балалар, жүздері күлкіге толы адамдар барлығы бейне бір қыстың суығын емес, оның жылы нұрын, ыстық тартар сәулесін тауып алғандай қуанады.Даланың табиғаты тып-тыныш қалпынан, маужыраған күйінен серпіле түскендей күйде. Алатаудың сілемдері мен биік жоталарындағы қыс көріністері көздің жауын алады. Басында қашанда қар жататын қарт Алатау ару Алматының көркіне көрік қосып тұрғандай көрінеді. Ақындар жырға қосқан, әншілер әнге қосқан Алатау қыс мезгілінде ерекше сұлу ғой, шіркін!<span>Қыс мезгілін тағы да асыға күтуіміздің бір себебі - Жаңа жыл. Сірә, бұл мейрамды еңбектеген баладан, еңкейген қартқа дейін күтетіні айдан анық. Бүлдіршіндер аппақ қардан аққала жасап, шырша безендіріп, аяз ата мен ақша қарды көруге асығады. Барлығы ақ тілектерін білдіріп, сыйлықтарын береді. Қылышын сүйретіп жеткен қаһарлы қыстың бізге берер қызығы мен қуанышы көп. Осындай естен кетпес оқиғаларға толы қыс мезгілін керемет деуге толық негіз бар. Қыстың ғажайып ұмытылмас шақтары адам жанына шуағын шашып, нұрын төге түскендей, көтеріңкі көңіл-күй сыйлайды.</span>
Отбасы - шағын мемлекет. Сондықтан одан берілетін тәрбие мен әдет-ғұрып, дәстүрдің сақталуы ерекше мәнге ие. Алайда, жанұяда қалыпты тәрбие беруді айтпағанның өзінде түрлі жағдаймен шаңырақ шайқалып, бала тағдырына өз деңгейінде көңіл бөлінбей жататындығы жасырын емес. Кезінде ата-бабамыз ерекше қастерленген отбасылық құндылық мәселесі неге төмендеп кетті? Біз бүгінде оған қаншалықты мән берудеміз?
Оған себеп, балаға өз дәрежесінде көңіл бөлмеуіміз. Ата-ана күнделікті нан табу қамымен ғана жүргенде отбасы тәрбиесі ақсай береді. Одан осындай шиеленісті жағдай туындайды. Өйткені, отбасылық құндылық деген мәселе төмендеп барады.
Ұстаздар мен ата-аналар қауымына, билік өкілдеріне, өсіп келе жатқан ұрпаққа рухани адамгершілік, отаншылдық тәрбие беруге мүдделі барлық азаматтарға «Отбасы – шағын мемлекет» деген сөз бекер айтылмаған. Сол айтқандай, тәуелсіз Қазақстан болашағының іргетасы әрбір үйде қаланады, еліміздің экономикалық әулеті әрбір отбасының бақуаттылығынан бастау алады. Дені сау, толыққанды, бақуатты отбасы – қоғамымыз бен мемлекетіміздің берік тірегі.
Отан шын мәнінде отбасынан басталады. Отбасында адамдардың өмірге көзқарастары қалыптасып, олардың болашаққа деген арман, үміттері оянады, жан дүниесі халқымыздың рухани мұрасынан сусындайды.
Біз бүгінде алпысқа келгеннен ақыл сұрап, қарияларын айрықша қадір тұтқан, әкелерін асқар тауға, аналарын шаңырақтың алтын арқауына теңеген отбасылық құндылықтарымызға қайта оралуға тиіспіз. Жетімін жұбатып, қиналғанда қол ұшын беріп, сүрінгенді демеген халықтық салт-дәстүрлерімізді жаңғыртуымыз керек.