Түркі мәдениеті - ежелгі заманнан өмір сүріп келе жаткан түркі тайпалары негізінде қалыптасқан мəдениеттің жалпы атауы.
Түркілердің алғашқы ата қонысы Шығыс Тянь-Шань мен өңірі болған. "Халықтардың ұлы қоныс аударуының" нәтижесінде қазіргі Қазақстан, Орта жəне Алдыңғы Азия, Шығыс Еуропа]] территорияларына кең таралып орналасқан түркілер қазіргі түркі тілдес халықтардың барлықтарының субстраты болып табылады. "Түркі" деген термин тұңғыш рет 542 жылы аталады. "Түркі" этонимі алғашқы кезде белгілі бір ақсүйектерден шыққанын білдірген (ғылымда этносқа қатысты "түркі" терминін қолдану қалыптасқан, біз соған арқа сүйейміз). Орталық Азияны мекендеген көптеген тайпалық одақтардан біріккен феодалдық мемлекет Түркі қағандығы өмір сүрген. Түркі қағандығының әлеуметтік-саяси және қоғамдық өмірінде әскери істер аса маңызды орын алған. Түркілердің алғашқы көсемдерінің бірі Бумын қаған болған. Түркі қағандағы тұсында түркі тілінің өрісі барынша кеңіп, ұланғайыр өлкедеғі негізгі тілге айналған. Түркілердің жазуы да болған. Сол көне түркі жазбаларынан түркілердің дүниетанымдық көзқарастары, наным-сенімдері туралы көп мағлүмат алуға болады. Көне түркілер аспан денелерінің қозғалысына карап ауа райын, жыл маусымдарының қандай болатынын күні бұрын анықтай алған. Көне түркілер геометрия, математика ғылымдарынан біршама хабардар болған, оны су жүйелерін салуға, күрделі ғимараттар, карауыл төбелер тұрғызуға, т.б. пайдаланған. Олар металды, түрлі минералдарды еріту әдістерін, шөптердің емдік қасиеттерін білген. Емдеудің неше түрлі әдістерін де жетік меңгерген. Ежелгі түркілер, негізінен, қос күшке - Көкке және Жерге сиынатын болған. Көк Тәңірінің рақымымен елді билеген қағандар "Аспанда туған және Күнмен, Аймен безендірілген" деп аталған. Ежелгі түркілер үшін Көк пен Жер-Судан кейін тұрған құдіретті күш әйел, ошак басы құдайы Ұмайға табынған. Түркі халықтарының мәдениетінде персонификациялабаған, шексіз аспан әлемімен қатар аспан шырақтары, құтты мекен, отсуға да бас игенін білдіретін деректер кездеседі.[1]
Сүйемін туған тілді – анам тілін,
<span>Бесікте жатқанымда-ақ берген білім. </span>
<span>Шыр етіп жерге түскен минутымнан </span>
<span>Құлағыма сіңірген таныс үнім. </span>
<span>Ең бірінші сол тілмен сыртқа шықты, </span>
<span>Сүйгенім, сүйсінгенім, жек көргенім. </span>
<span>С. Торайғыров. </span>
<span>Туған тілім-бабам тілі-өз тілім, </span>
<span>Туған тілім-анам тілі-өз тілім. </span>
<span>Туған тілім-далам тілі-өз тілім, </span>
<span>Туған тілім-адам тілі-өз тілім. </span>
<span>Туған тілде сыры терең жаным бар, </span>
<span>Туған тілде әнім менен сәнім бар. </span>
<span>Туған тілім тіл болудан қалса егер </span>
<span>Жүрегімді суырып-ақ алыңдар. </span>
<span>Д. Әбілев. </span>
<span>Тағдырыңды тамырсыздық індетінен қалқала, </span>
<span>Мазмұн жоқта мазмұнсыздық шыға келер ортаға. </span>
<span>Әр адамда өз анасынан басқа да, </span>
<span>Ғұмырына етер мәңгі астана, </span>
<span>Демеп жүрер, жебеп жүрер арқада, </span>
<span>Болу керек құдіретті төрт ана: </span>
<span>Туған жері-түп қазығы, айбыны, </span>
<span>Туған тілі - мәңгі өнеге айдыны, </span>
<span>Жан байлығы, салт-дәстүрі-тірегі, </span>
<span>Қадамына шуақ шашар үнемі. </span>
<span>Және туған тарихы. </span>
<span>М. Шаханов. </span>
<span>Тілім менің! </span>
<span>Ұлы Абай, Мұхтардай пірім менің. </span>
<span>Тұнығым, рухани жан азығым </span>
<span>Ол бүлінсе, менің де бүлінгенім. </span>
<span>Ана тілім, туған тілім, бал тілім </span>
<span>Сен арқылы дүние танып талпындым. </span>
<span>Сен арқылы әлемге аян бар ісім </span>
<span>Сен өмірде таусылмайтын алтыным. </span>
<span>Ш. Айтматов. </span>
<span>Туған тілім – тірлігімнің айғағы, </span>
<span>Тілім барда айтылар сыр ойдағы. </span>
<span>Өссе тілім мен де бірге өсемін, </span>
<span>Өшсе тілім мен де бірге өшемін. </span>
<span>Ә. Тәжібаев. </span>
<span>Кіршіксіз қардай сақтаңдар, </span>
<span>Қазақтың тілін ғаламат. </span>
<span>Ана тіл – арым, иманым, </span>
<span>Аманат, саған, аманат. </span>
<span>М. Әлімбаев. </span>
Жан
Жан+нын
Жан+га
Жан+ды
Жан+да
Жан+нан
Жан+мен
Көктем жылы әрі әдемі жыл мезгілі. Көктемде қыс бойы жиналған қарлар еріп, суға айналып, сарқырап аққан асау өзен арнасынан тасиды. Жер бетіндегі қар жойылып, алғашқы көк шыға бастайды. Асқар таулар жасыл желекке оранып, көркейіп шыға келеді. Жас ағаштар да бүршік атып, көктемнің сұлулығын көрсетеді. Жылы жақтан құстардың түр-түрлері ұшып келіп, аспанда қалықтап ұшып жүреді. Міне, көктемнің бар сұлулығы мен ерекшілігі осында.
Сергке журу.ашык тустер.кимылынды шектемейди.спорттык киим.дененди кыспайды.ылгал тигизбейди. Ауа жибереди.жумыска колайлы.конилкуйим котерилди.аяк кимкыспайды
