Жай шырай- шырай түрлерінің бəріне негіз болады, оның арнайы грамматикалық көрсеткіштері, қосымшалары жоқ.
Салыстырмалы шырай аналит. тəсілімен жасалады, заттың ұқсас сапаларының артық я кемдігін -рақ,-рек,-ырақ,-ірек,-лау,-леу,-дау,-деу,-тау,-теу,-ғыл,-ғылт,-ғылтым,-шыл,-шылтым,-аң,-ғыш,-ғіш, т.б. жұрнақтар арқылы салыстыра көрсетеді.
Күшейтпелі шырайдың негізгі көрсеткіші күшейтпелі буынның тіркесуі болып табылады, ол сын есімнің буынның қысқарып, оған -п дыбысының жалғануы арқылы жасалады. Мыс.: қып-қызыл, т.б.
Асырмалы шырай сын есімге өте, тым, аса,əбден,орасан, нағыз, нақ күшейткіш үстеулерінің тіркесуімен жасалды.
1)балыктар суда омир суреди
2)комирды жердин астынан алады(шахтадан)
3)суттен айран, шубат жасайды
4)дерини шоптен жасайды
5)андар орманда омир суреди
6)кошеде тазалыкты сактау керек
Жіңішке əріптері бар сөзді табу керек. жіңішке əріптер:і, ə, ү, ө, е
Ұлыстың ұлы күні Наурызда жақындап келеді.Барлық мусылман халқы бұл мерекеге дайындалған кез.Себебі бұл күн жаңа жыл,күн мен түннің теңесетін кезі.Бұл күні ұрысқан ,ренжіскен адам
дар реніштерін ұмытып , барлығының тату болатын күні. Мерекеге арнап ана-әжелеріміз көже дайындап,бауырсақ бісіруде.Қымыз ашытып,қазы дайындауда.Ал балалар ұлттық ойын ойнап,мәз мейрам болмақта.Маған бұл мерекенің ұнауыда сол себепті.
Туған жерім, өзіңе теңеу таба алмаймын. Дүниенің қай түкпірінде жүрсем де өзіңе жеткенше асығамын. Қандай әсем қала да, кең байтақ басқа дала да саған тең келе алмас. Мен үшін сен жер жаннатысың. Жасай бер, жайнай бер туған жерім.
