Қазақ халқының тұтас бір дәуірінің ақыл -ойы мен мәдениетінің, өнері мен әдебиетінің асқар шыңын бейнелейтін кемеңгері Абай Құнанбаев .Дана ақын - Абай 1845 жылы тамыз айында, қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданы, Шыңғыс тауында туған. Абайдың әкесі - Құнанбай өз еліне атағы шыққан аға сұлтан. Зерделі зерек ел ағасы, ірі тұлға. Абайдың анасы - Ұлжан, әжесі-Зере.Сегіз жасар Абай өзінің зеректік қабілетімен әке көзіне ілігіп, үміт күтер, ата жолын ақтар бала болар ма деген ой салады. Міне осы себептен әкесі Құнанбай Абайды Семей қаласына апарып, әуелі Ғабдулжаппар молдаға оқуға береді. Бұл молданың қарамағында екі жылдай оқып, мұсылманша бастауыш білім алады. Бұдан кейін, он жасар Абай, бір басқыш ілгері дәрежедегі, жабық оқу орны, мешіт жанындағы діни медресеге түседі. Медресенің соңғы жылында Абай мұсылмаОн үш жасында Абайды әкесі Құнанбай оқудан шығарып, ел билеу әдісін үйретеді. 60-жылдардың аяқ кезінен бастап Абай аздап оқыған орысшасын өз бетімен оқу арқылы дамытып, орысша кітаптарды көп оқиды. Семей кітапханасынан кейде өзі барып, кейде арнайы кісі жіберіп кітаптар алдырады. Сөйтіп жүріп, ол 1870 жылы Петербургтен жер аударылып келген жас революционер Е.П.Михаэлиспен кездеседі. Кітапханада Л.Толстой кітабын сұрап тұрған қазақы адамды көріп таңырқаған Михаэлис оған таяп келіп, жөн сұрайды. Екеуінің таныстығы осыдан басталып, кейін үлкен достыққа айналады.
1)Таңертеңгі тұнық ауа енді мұнартып, кең даланы сұлу сағым басты.2)Машина жолда бөгелмесе,тура үш сағатта барамыз. 3)Жауын жауып кетсе, үйде отырамын. 4)Біркелкі оралған өрнекті шиді шым ши деп атаса, бұл шиді кейде " жез ши " деп атайды. 5)Ол келмейінше, той басталмайды. 6)Шындықтың бетін ашпайынша, жарғақ құлағы жастыққа тимеді. 7)Бұл оқиға діл осы күндердің өзінде тыным алмай, ұзын құлақ арқылы тамам Тобықтыны шарлап шықты. 8)Бұл оқиға діл осы күндердің өзінде тыным алмай, ұзын құлақ арқылы тамам Тобықтыны шарлап шықты. 9)Жауын жауып кетсе, үйде отырамын. 10)Біркелкі оралған өрнекті шиді шым ши деп атаса, бұл шиді кейде " жез ши " деп атайды. 11)Ол келмейінше, той басталмайды. 12)Шындықтың бетін ашпайынша, жарғақ құлағы жастыққа тимеді.
Биыл қыс суық болды, бірақ қар аз жауды. Ол кітаптарын жоғалтып алған еді, сондықтан оның бүгін мазасы болмады.
Биыл қыс суық болғанмен, қар аз жауды.
Кітаптарын жоғалтып алғандықтан,оның бүгін мазасы болмады.
Ол үйге келсе, Омар жоқ екен,сондықтан кері қайтуға тура келді.
Биыл жайлауда болдым және ауылдағы ағаларымнын үйіне бардым. Далада жел соғып тұр, әрі сіркіреп жаңбыр жауып тұр. Ол бөлмесіне кірді де, тарс бүркеніп жатып қалды.
Оның даусы жақсы, бірақ ән айтуды жақтырмайды. Менің театрға барғым келмеді, әйткенмен оның көңілін қалдырғым келмеді. Есікті жауып қойған, сонда да ол ішке кіруден үмітін үзген жоқ.
Биыл шөп қалың шықты, өйткені жаңбыр көп жауды. Қорадан мал ұрланыпты, сол үшін Базарбайды қатты соққыға жықты.
Олар біресе тоқтап демалады, біресе күн ұзақ жүріп алады. Балалар бірде футбол ойнайды, бірде өзенге барып шомылады.
Ертерек үйге дәрігер шақыру керек немесе ауруханаға бару керек.
Я болар жеріңді айт, я бізге килікпей тыныш жүр.
Қорыққаны сонша-орнынан тұра алмай қалды.
Оның келмеген себебі мынау: кеше жұмыстан кеш қайтты.
Синоним- жарлы. Антоним-бай, дәулетті
Төбеси көкке жетти ол куанышы койнына сыймай катты куанганда айтылады
