Негізі ертегі- ауыз әдебиетінің бір жанры ретінде таралған. Бірақ әдеби ертегілердің белгілі авторы болады. Мысалы Ә.Тәжібаевтың "Толағай" ертегісі осындай әдеби ертегіге мысал бола алады. Халык ертегісі карапайым адамдардың оздері ойдан шыгарганы болуы керек.
Орталық---орта, тал, ық, ат, ор, қар, қора, қор, қол, лақ, қал, от, оқ, қыр, қыл, тор,
мемлекеттік---мемлекет, кеме, етік, етек, ет, емле, ел, елі, елік, ем,
орналасқан-қан, нан, сан, лас, ор, оқ, қол, қор, сона, ақ, ас,
түрлі---үтір, іл, тіл
Неологизмдер – ғылым мен техниканың дамуына байланысты тілге ене бастаған жаңа сөздер. Мысалы: кеден, ұшақ, жарнама, делдал, зейнетақы, саябақ т.б.
Неологизм негізінен мына жолдармен жасалады:
Бұрыннан бар сөздерге түрлі жұрнақтарды қосу арқылы: оқулық, көрермен, балмұздақ, өміршең т.б.
Жалқы есімдерді жалпы есімдерге айналдыру арқылы: суворовшылар, мичуриншілер т.б.
Екі сөзді біріктіру арқылы: келіссөз, ұлтаралық, жетіжылдық т.б.
Ауылым-алтын бесігім (Эссе)
«Ауыл» деген сөзді естіген де менің өн бойымда қуаныш кернейді. Өйткені ауылдың ауасы таза, суы тұнық, шөбі көк майса болады. Ауылда төрт түлік мал ұстағандықтан ақ (май, ірімшік, сүт, сүзбе, айран,шұбат, құрт т.б.) мол. Ауылда менің әжем мен атам тұрады. Біз демалыста ауылға барып тұрамыз. Онда тұратын адамдар мал шаруашылығымен айналысады. Көктемде төрт түлік малдар төлдейді.
Қозы, лақ маңырап құлын-тай тебісіп, балалар оны қуалап, шуылдасып, жатады. Ауылда қаладағы сияқты сәулет өнері жақсы дамымаса да, ауылдың қаладан көркемділігі ерекше. Ол өзінің төрт түлік малдарымен, ауасының тазалығымен, көк майса шөбімен ерекшеленеді. Және жазық жерлер көп.Мен нағыз байлықтың бәрі ауылдан шығады деп ойлаймын.Сол үшін де біз ауылдың қадірін түсініп, экономикасын көтеруіміз керек.
Ауылға
«Ауыл» деген кең дала,
Жап-жасыл ғой айнала.
Ауасы қандай тамаша,
Ой салады оңаша.
Ауылда өсті жан анам,
Қадірлі ғой ол маған.
Жаны қымбат анашым,
(Анаңның атын жазасын).. атты сүйікті жан.
Осы ауылдан шыққан ғой,
Біздің білгір даналар.
Биіктерде отыр ғой,
Істеріне таң қалар.
СЕН ҮШ ЖҰРТЫҢДЫ БІЛЕСІҢ БЕ?
ИӘ БІЛЕМІН. ОЛАР: ӨЗ ЖҰРТЫМ, НАҒАШЫ ЖҰРТЫМ, ҚАЙЫН ЖҰРТЫМ.
ЖӘРӘЙСЫҢ, АЛ ҮШ АРСЫЗ НЕ НӘРСЕ?
ҮШ АРСЫЗ ҰЙҚЫ, ТАМАҚ, КҮЛКІ
ДҰРЫС.
ҚАЗАҚ ХАЛҚЫ ЕРТЕДЕН ҚОНАҚТЫ ҮШ ТҮРГЕ БӨЛГЕН. ҚАНДАЙ?
АРНАЙЫ, ҚҰДАЙЫ, ҚЫДЫРМА ҚОНАҚ.
АРНАЙЫ ҚОНАҚ АРНАЙЫ ШАҚЫРЫЛҒАН ҚОНАҚ.