Күз — Қалқаман Сарин
Күңіренген, күрсінген күздің ауыр,
Мінезіне үйренген біздің ауыл.
Бұйра шаңын көтеріп қырат-қырдың,
Берекесін бір сәтте бұзды дауыл.
Жанарымда жабырқап жаз жылады,
Жылағаны емес пе, қаздың әні?!
Қайран менің жүрегім, қайтқан құстың,
Қанатынан үзілген сазды ұғады.
Жаңа мезгіл желбіреп жалауы тік,
Жаулап алды жер бетін қалауы ұтып.
Жылы өлкенің жамалын жасқа шылап,
Қара аспанның көзі тұр қарауытып.
Жадыраған жаздың да күйі осал тым,
Мезгілі өтті. Құс жүдеу, ұя салқын.
…Күздің жырын жазады бір Құдірет,
Бір ғажайып қаламмен сиясы алтын
Немесе
Сап-сары жапырақтар — Мұқағали Мақатаев
Сап-сары жапырақтар…
Сал-сары жапырақтар…
Саудырап құлап жатыр атырапқа.
Біреудің жанарында,
Біреудің табанында,
Сап-сары жапырақтар жоғалуда.
Қаусаған қаңқасы тұр ағаштардың,
Жасыл бақ тоналуда, тоналуда.
Естілмей құстың әні,
Естілмей құстың үні,
Жалғанның кетті сәні, ұшты; гүлі.
Сырғасынан айрылған ақ қайыңның,
Басына бар ғаламның түсті мұңы.
Сап-сары жапырақтар,
Сап-сары жапырақтар,
Саудырап құлап жатыр атырапқа.
Тагы
Күз келді
Келді міне күз, Айнала сары түс. Керемет, тамаша, Қандай әсем күз. Жеміс-жидек пісті, Қамбаға астық түсті. Қызу жұмыс басталып, Жинап алды жан салып. Көктен көзін бір алмай, Қызғылт тартты кәрі құз... Жер қызығын қия алмай, Маужырап тұр сары күз...
Атау септігі (именительный падеж) отвечает на вопросы кім? (кто?) , не? (что? ) (кімдер? нелер? ) -множ. число. Например: Әлібек (кім?) , адамдар (кімдер?) , кітап (не?) , кітаптар (нелер? ) –ОКОНЧАНИЙ НЕТ
- --- -
Ілік септігі (родительный падеж) отвечает на вопросы кімдер? (чей? чья? чье?) , (кімдердің?), нелердің? (что? от чего?) , нелердің?
ОКОНЧАНИЯ -ның, -нің, -дың, -дің, -тың, -тің.
- --- -
Барыс септігі (направительно-дательный падеж) вопросы кімге? (кому?) , неге? (чему?) , қайда? (куда?) .
ОКОНЧАНИЯ -ға/-ге, -қа/-ке, -на/-не, -а/-е.
- --- -
Табыс септігі (винительный падеж) вопросы кімді? кімдерді? (кого? , нені? нелерді? (что?) .
ОКОНЧАНИЯ -ы/-ді, -ты/-ті, -ны/-ні, -н
- ---
Жатыс септігі отвечает на вопросы кімде? кімдерде? (у кого?) , неде? нелерде? (у чего?) , қайда (где?) , қашан? (иногда?) .
ОКОНЧАНИЯ -а/-де, -та/-те, -нда/-нде.
- --- ---
Шығыс септігі (исходный падеж)
вопросы кімнен? (от кого?) , неден? (из чего?) , қайдан? (откуда? )
ОКОНЧАНИЯ -нан/-нен, -дан/-ден, -тан/-тен варьируются в зависимости от того, на какой звук оканчивается слово.
- --- --
Көмектес септік (инструментальный падеж)
<span>образуется при помощи ОКОНЧАНИЙ -мен, -бен, -пен и отвечает на вопросы кіммен? - с кем? , немен? - с чем? , қалай? - как?</span>
Түркілік дәуір әдебиеті 5-14 ғасыр аралығын қамтыды
Махамбет қазақтың нағыз батыры əрі ақын екені бəрімізге мəлім.Оны Исатай Тайманұлы бастаған шаруалар көтерілісінің даңқты жыршысы,батыры ретінде танимыз.Ол жастайынан Абай атамыз секілді ақындық өнерге құмартып өсті.Оның талантына көпшілік жұрт бас игені мəлім.Сондай-ақ,ақындық өнермен ғана тоқтап қоймай,батырлығыменде халқының мақтанышы болды.Өзінің Отанға деген махаббатын сөзімен де ісімен де дəлелдеді жəне халқына Отанды аялау,қастерлеу туралы жырлап кетті.
Это если про Абая.