Жалпы халықтық тілде қолданылып, сөздік құрамға енетін сөздер сол тілде сөйлейтін адамдардың бәріне түсінікті болып келеді. Сондай-ақ жалпылама қолданыла бермейтін, тек белгілі бір аймақ шеңберінде ғана жұмсалатын сөздер бар.
Кез келген географиялық кітаптарды немесе ғаламтор беттерін ашар болсаңыз, «әлемдегі ең құрғақ жер қайсы?» деген сауалыңызға Чили жеріндегі Атакама деген жауап аласыз. Алайда, бұл жаңсақ жауап. Атакама - Антарктиканың құрғақ жазықтықтарынанан кейін екінші орында тұр. Бұл – 2 миллион жылдан бері жауын-шашын көрмеген (Атакамаға 400 жыл бойы жаумаған) жер бетіндегі ең құрғақ жер саналады. Аталған көрсеткіштер өз алдына көп нәрсені айтып тұр.
Сенер сенбесіңізді білмей әбігерге салынып отырғаныңызды жақсы білеміз. Өйткені, біздің ұғымымыздағы Антарктика мұз бен қар жамылған, мәңгі қыс орнаған мекен екені айдан анық. Десе де, Мак-Мёрдо бұғазына таяу маңдағы 8 мың шаршы шақырым жерді алып жатқан Виктория, Райта, Тейлор атты үш аңғардың аумағын ешқандай мұз баспаған, керісінше, сусырап жатыр.
Бұл құбылыстың себепкері - 320 км\сағат жылдамдықпен соғатын Катабатикалық желдер (бұл жер бетіндегі максималды жылдамдық). Аталған желдер бүкіл дымқылды буландырып, кептіріп жібереді. Осының арқасында аңғарлар 8 млн. жылдан бері қар мен мұзға тәуелсіз болып келеді.
Құрғақ дала дегенде көз алдыңызға өзен-судан жұрдай жазықтықтың келетіндігі қалыпты жағдай. Солай болғанымен, бұл дала өзгелерге ұқсамайды. Бұлай дейтініміз, аумақта Антарктиканың Оникс және Вида атты әлемдегі ең тұзды өзендері ағып жатыр. Оның тұздылық мөлшері Өлі теңізден әлдеқайда күштірек. Өкініштісі, өзен беттерінде қалың мұз қаптап жатыр.
Жазықтықта қалың қар мен қаусаған мұз жоқ болғандығымен, мұндағы жануарлар басқа құрлықтарға қарғанда өте аз. Шамасы, олар да мұндай құрғақ жерде өмір сүруге икемсіз секілді.
Мұндай климат Марс планетасының табиғи жағдайларына аса ұқсас болғандықтан, ғалымдар зерттеу жұмыстарын осы мекендерге тікелей бағыттап отыр. 2004 жылдан бастап Антарктиканың шөл аңғарлары ЮНЕСКО-ның қорғауына алынды.
Біз бүгін саяхатқа шықтық.
Мухтар Магауин – народный писатель Казахстана. Родился 2 февраля 1940 года Шубартауском районе Семипалатинской области. В 1962 году окончил филологический факультет Казахского государственного университета им. С. М. Кирова (ныне им. аль-Фараби), в 1965 году – аспирантуру (там же). Кандидат филологических наук (1967). Трудовой путь М. Магауин начал в 1965 году, работал заведующим отделом литературной критики газеты «Қазақ әдебиеті». В 1967–1981 годы он заместитель главного редактора в издательстве «Жазушы».
Работая старшим научным сотрудником в Институте литературы и искусства им. М. Ауэзова при Академии наук КазССР, он читал лекции по спецкурсу «Казахский фольклор и история казахской литературы» в Литературном институте им. М. Горького в Москве.
В 1983–1984 годы на свободной творческой работе, 1984–1986 годы М. Магауин — главный редактор издательства «Жазушы»; в 1987 году — на свободной творческой работе, с 1988 года — главный редактор журнала «Жұлдыз», секретарь правления Союза писателей Казахстана.
На страницах печати произведения М. Магауина впервые появились в 1959 году. В 1960 году он издал научную монографию «Қобыз сарыны». После этого писатель обратился к художественной прозе: роман «Көк мұнар» (1972), повесть «Бір атаның балалары», исторический роман-дилогия «Аласапыран» (1980–1982), роман «Шакан Шері», автобиографический роман «Мен», рассказы «Құмырскакырғын», статьи «Ұлтсыздану ұраны» и другие" и другие.
М. Магауин не только замечательный писатель, но и прекрасный переводчик. Его перу принадлежат переводы на казахский язык сборника избранных рассказов С. Моэма, роман Г. Хаггерта «Копи царя Соломона» и др. Отличительной чертой таланта Мухтара Магауина является стремление не только глубоко познать историю своего народа, но и правдиво отразить ее в литературных трудах. В исторических, художественных произведениях писатель воспроизводит неповторимый колорит того или иного исторического периода, жизнь людей, их обычаи и обряды, мечты и стремления. В 1997 году мэтр казахской литературы, народный писатель Казахстана Мухтар Магауин был признан лучшим писателем тюркского мира и стал лауреатом престижной международной премии Фонда деятелей искусств и писателей Турции «За заслуги перед тюркским миром». Премию М. Магауину вручил в Анкаре 7 мая 1998 года лично президент Турецкой Республики Сулейман Демирель.
В 2002 году вышел в свет 13-томный сборник произведений М. Магауина, многие из которых переведены на русский язык, изданы на иностранных языках. Писатель является Лауреатом Государственной премии Казахской ССР им. Абая.