Қорғалжын қорығы Целиноград облысының даласында орналасқан және Қорғалжын Тұщы көлі, Нұра және Құлақұтнес өзендерінің төменгі жағында орналасқан жағалау учаскелерімен бірге Тэнгиз тұзды көлінің бір бөлігін алып жатыр. Қорықтың ауданы 193,5 мың га.Ол 1968 жылы Қазақстан аймағының учаскесін және құстардың сирек ұяларын - қызғылт фламингоны сақтау мақсатында ұйымдастырылған. Қорықтың басым аумағы (107.7 мың га.) Қорғалжын және Тэнгиз көлдерінің және батпақты жағалаулардың бетін алып жатыр. Қорығы сондай-ақ қорғалджин көліне және оның қалың қамыс шоқылары бар жағалауына жанасатын типчак-беткейлі даланың тар жолағын да қамтиды. Мұнда суда жүзетін құстардың ұялары, әсіресе қаздар мен үйректер, Аққулар көп. Кейде жай дуадақ, жек дуадақ және стрепеттер кездеседі. Сирек ақ цапля ұясы. Тэнгиз көлінде әлемдегі ең Солтүстік Қызғылт фламинго құстарының ұясы бар. Құрақ ұлпаларында қабандар кездеседі. Теңіз-Қорғалжын көлдері көктемгі ұшулар кезінде суда жүзетін құстардың көп шоғырланатын орындары, соның арқасында Қорғалжын қорығы әлемдік танымалдыққа ие болды. Ол батпақты-көлдік жерлердің ерекше қорғалатын ландшафты ретінде ЮНЕСКО тізіміне енгізілген.
Екі немесе бірнеше жай сөйлемнен туратын сөйлем түрі құрмалас (сложное предложение )сөйлем деп аталады.
Құрмалас сөйлемнің түрлері: салалас құрмалас сөйлем(сложносочиненное) , сабақтас құрмалас сөйлем(сложноподчиненное), аралас құрмалас сөйлем(смешанное)
Салалас құрмалас сөйлем :жалғаулықты(союзное) және жалғаулықсыз(бессоюзное) болады .
1)Ыңғайлас салалас қ.с.(және,әрі,мен,бен,пен,да,де,та,те-"И"соединительное;
2)Қарсылықты-бірақ(но),алайда,дегенмен(однако)-противительное;
3)Себеп-салдар(причинно-следственное)-өйткені(потому что),сол себепті(по этой причине),сондықтан(поэтому);
4)Кезектес(чередующееся)-бірде(иногда),бересе,кейде(иногда,или);
5)Талғаулықты(выборочное)-не,немесе,я,яки,не болмаса(либо,или);
6)түсіндірмелі(разъяснительное)-жалғаулықты жоқ!Бірақ сілтеу есімдік(союзов нет,но есть указательные местоимения)-сонша,соншалықты,мынау(настолько)
Балмұздақ[1]<span>– тоңазытылып жасалған тағам. Балмұздақты </span>сүт<span>, </span>қаймақ<span>, </span>қант<span>, </span>сары май<span>, </span>жеміс-жидек<span>, сондай-ақ, дәмді, хош иісті тамақтық заттар қоспаларынан жасайды. Құрғақ қоспаға </span>карамель сірнесі<span>, </span>қышқылдар<span>, </span>жұмыртқа<span> ұнтағы, бал, хош иісті </span>шәрбат<span>, шырындар және </span>агар<span>, </span>альгинат<span>, </span>желатин<span>, </span>крахмал<span>, </span>пектин<span> сияқты тұрақтандырғыштар қосады. Тиісті қоспалар араластырылғаннан кейін, арнаулы ыдыста 63—70°С температураға дейін қыздырылып, зиянды </span>микробтар<span> жойылады. Қоспа </span>цилиндрлі<span> немесе дискілі </span>сүзгімен<span> сүзіледі. Қоюлығы біркелкі болу үшін қоспа гомогенизатор арқылы 150 — 300 </span>атмосфералық<span> қысымнан өткізіледі. </span>Гомогенизатордан<span> өткен қоспа </span>тоңазытқышта<span> 2—4°С-қа дейін салқындатылады. Дайын балмұздақтың сапасын тексеру үшін 12—18 сағат сақталады да, өлшеніп бөлшектеледі. Бөлшектеу әртүрлі. Мысалы, </span>Алматы<span> сүт комбинатында балмұздақ гильзаға (</span>қаңылтыр<span> ыдыс) салынып, вафлямен (жұмыртқа, </span>қаймақ<span> араласқан жұқа </span>нан<span>) қапталады немесе арнаулы қағазбен оралады. Балмұздақ — жұғымды және адам организміне жеңіл, шөл басатын сіңімді тағам. Сүттен дайындалған балмұздақта А, В, Д, Е, ал жеміс-жидектен жасалған балмұздақта С витаминдері мол.
</span>
Міне, Ұлы Отан соғысының жеңіспен аяқталғанына да 66 жыл өтті. Бұл сол кездегі кеңес халқының ержүректілігі мен төзімділіктерін паш ететін, тарихта мәңгілік қалатын күн. Бұл күнді соғыстың алғы шептерінде қайсарлықпен шайқас жүргізіп, ерліктің сан үлгісін көрсеткен ардагерлер тойлайды. Ұлы Жеңіс күні елі мен жері үшін жанын пида еткен, туған - туысқандарына, жақын - жарандарына, туған жеріне, ауылына оралмай қалған қаһарман ерлерді бүкіл елі болып еске түсіреді.
Ұлы Отан соғысы халқымызға төнген ең ауыр күндер болды. Төрт жыл, 1418 күн мен түн бойы өз жері мен отаны үшін, келешек ұрпақ үшін жан қилы соғыс жүріп жатты.
Сол кездегі Кеңес Одағының басқа халықтарымен бірге жауды талқандап, жеңіске жету ісіне қазақ халқы да өзінің лайықты үлесін қосты. Қазақстандық жауынгерлер Брест қамалынан бастап Берлинге дейін барды. Олар Сталинград түбіндегі жертөлелерде, Днепр өткелінде, Москва мен Ленинград үшін болған ұрыстарда батыр ерліктер көрсетті. Украинаны, Кавказды, Белоруссияны, Қырымды, Прибалтиканы азат етті, Польша, Румыния, Венгрия, Чехословакия, Болгария, Германия жерлеріндегі майдан жолдарында жеңіс туын көтеріп өтті. Ұлы Отан соғысы жылдарында біздің қандастарымыз қатыспаған бірде - бір үлкен шайқас болмады.
Қазақ ел басына күн туғанда жалғыз жанын қу шүберекке түйген жауынгер халық болған. Ұлан байтақ даласының бір тұтам жері үшін қорқу деген сезімді жүрегінен жұлып алып тастаған. Тіпті арыға бармай - ақ кешегі Ұлы Отан соғысының әлі сарғайып үлгермеген қатпарлы парақтарына үңіліп қарасақ қазақтардың қанды қырғында қаймықпай соғысқанына анық көзіміз жетеді. Оған мысал айқас алаңдарында өшпес ерлік жасаған қайсар жауынгерлеріміздің бірі – Бауыржан Момышұлы еді.
Ұзын бойлы, қара сұр Момыштың ұлы Бауыржан сол кезде отыздың үстіндегі жас жігіт еді.
«Өз халқын құрметтеп, сүймеген адам – опасыз, оңбаған адам»,- деп Бауыржан Момышұлы айтқандай, Отан үшін өз басын өлімге байлап, ажалмен алысып, өз ұрпақтарының, өз халқының намысын қорғағаны өз халқын шын сүйетіндігінен болса керек.
Сондай қиыншылық жағдайда дұшпанның қаптаған қарақұрым күшіне төтеп беріп, олармен табан тіресе шайқасқан аталарымыздың ерлігі біздің көкірегімізге мақтаныш сезімін ұялатады.
«Ерсiз ел болмайды, елсiз ер болмайды»,- дейдi батыр бабамыз Бауыржан Момышұлы. Ұлы Отан соғысында ел күйреп, талай адам ажал құшты. Сол соғыста өзiнiң қайсар ерлiгiмен, қайратты мiнезiмен жауынгерлерге жiгер берген бабаларға мың алғыс. Осы ержүрек бабалар қатарында Бауыржанның еңбегi ерекше. «Отан үшiн отқа түс, күймейсiң» деп ұран тастаған батыр атамыз, келер ұрпақтың болашағы үшiн өз басын өлiмге байлап, ажалмен алысып, жеңiс туын тiктi. Бауыржан ата бiр естелiгiнде: «Мен – өзге ұлттарды құрметтеушi, өз ұлтын сүюшi адаммын»,- дейдi. Батырдың әр қазақтың жүрегiнде сақталуының себебi де, ұлтын сүйгендiгiнен шығар.
Бауыржан Момышұлының тұлғасы маған қашанда мұзарт шыңның басында, мұнартып қалықтаған ақиық, мұзбалақ қыран болып елестейді.
1941 жылы Мәскеу түбiндегi қанды шайқастарда теңдесi жоқ ерлiгiмен әлемдi дүр сiлкiндiрген қазақстандық 316 - атқыштар дивизиясының батальон командирi ретiнде қапияда ой тауып, қараңғыда жол тауып, ерен ерлiгiмен аты әлемге аңыз болып, батыр қолбасшы атанды.
Жеңiстiң 65 жылдық мерейтойы қарсаңында қаһармандық пен өшпес ерлiгі үшін Мәскеу халқы құрметтеп, үлкен сый жасады. Мәскеу қаласынан ұлан - ғайыр, ұзын көше, зәулiм мектепке батыр атамыздың есiмi бердi. Бұл Бауыржан ерлiгiн мойындау және бүкiл қазақ халқына деген құрмет едi. Оның «Ежелден ер тiлегi – ел тiлегi, Адал ұл ер боп туса – ел тiрегi» деген өсиетiнің өмiрде орындалғанын көрiп қуандық.
Ержүрек батырдың кiтаптарың оқып отырып, терең ойға қалам. Отанға деген сүйiспеншiлiгiнен, халқыңа деген махаббатынан, ұлттық биiк рухынан қуат аламын.
Бауыржан атаның қаламынан шыққан «Москва үшiн шайқас», «Қанмен жазылған кiтап», «Ұшқан ұя», т. б. шығармаларыңызды оқып шықтым. Оның шебер суреткерлiгiңе, адам психологиясын танып - бiлудегi сезiмталдығыңа таң қаламын. Шығармаларыңызда әр кейiпкер өзгеше бiр әлем... Әр сөйлемде тұнып тұрған сыр жатыр. Бұларды оқып қана қоймай, жаттап, үлгi өнеге алуымыз керек.
Оның бiзге қалдырған мәңгiлiк өшпес, ғасырдан ғасырға жетер мұра - лары үшiн ұрпақтары мәңгi қарыздар. Бақытты болашақ, тәуелсiз ел - аңсаған арманы едi. Бүгiн сiздiң арманыңыз – ұлттық тiлдiң, дәстүрдiң, салт - сананың мызғымас тiрегi, күшi, алтын дiңгегi – халықтың бақ жұлдызы жарқырап жанған күн.
Сiздiң тағлымыңызды зер сала оқып - үйрену бүгiн де, ертең де келешек ұрпақ үлесiнде. Ұлт болашағының негiзiн жасайтын жастар санасы өркениет деңгейiне сай болуы шарт. Осыны ойлаған кезде сiздiң: «Жаудан да, даудан да қорықпаған қазақ едiм, ендi қорқынышым көбейiп жүр. Балаларын бесiкке бөлемеген, бесiгi жоқ елден қорқам. Екiншi, немересiне ертегi айтып беретiн әжелерiнiң азаюынан қорқам.
