Кітабым, кітабың, кітабыңыз, кітабы
дәптерім, дәптерің, дәптеріңіз, дәптері
үстелім, үстелің, үстеліңіз, үстелі
мектебім, мектебің, мектебіңіз, мектебі
ұстазым, ұстазың, ұстазыңыз, ұстазы
туысқаным, туысқаның, туысқаныңыз, туысқаны
досыма, досыңа, досыңызға, досына
балам, балаң, балаңыз, баласы
көршім, көршің, көршіңіз, көршісі
інім, інің, ініңіз, інісі
Қазы
Қазы-жылқы етінің кәделі мүшелерінің бірі.Ол жылқының қабырғалары мен белдемелерінің етегіне жиналатын аса шұрайлы,майлы ет.Қазы жасау үшін екі бұғана қабырға,екі тілші қабырғадан басқа қабырғалар алынады.Қазыны ішекке тығады.Әр қос қабырғадрың ішкі жағындағы шеміршеген кесіп тастайды.Ішекке тығу үшін қабырғалардың арасын ажыратып тіліп,әр қабырғаға май мен етін тең етіп бөледі,бірақ ет пен май қабырғадан сылынып қалмауы керек.Қазыны ішекке тығар алдында тұздап,2-3тәулік тұзын бойына сіңіріп қояды.Содан кейін 1-2 сағат суық суға салады.Содан кейін ішекке тығып,екі басын біріктіріп байлайды.Содан соң сырыққа немесе керілген жіпке8-10 сағат іліп,жел қақтырады.Қазы және қос қазы формасы жағынан жарты шеңберге ұқсас болып шығады. Қазыны ыстау,сүрлеу үшін түтінге 13-27сағат ыстайды.Қазыны2-2,5 сағатқа жайлап пісіреді.Қазыны сыйлы қонақтарға береді.Қазыны ыстық күйінде де,тоңазытып та жеуге болады.Қазыға 400 г қазы,2-3сарымсақтың бөлігін қосады.Бұрыштан тұзды татымына қарай салады.
Қалың киім ұнатады,шешіндірсең жылатады(жуа)
Он сегізінші қара сөз:
Адам баласына жыртықсыз, кірсіз, сыпайы киініп, һәм ол киімін былғап, былжыратып кимей, таза кимек - дұрыс іс. Ләкин өз дәулетінен артық киінбек, не киімі артық болмаса да, көңіліне қуат тұтып, тым айналдырмақ - кербездің ісі.
Кербездің екі түрлі қылығы болады: бірі бет-пішінін, мұртын, мүшесін, жүрісін, қас-қабағын қолдан түзетіп, шынтағын көтеріп, қолын тарақтап әуре болмақ. Біреуі атын, киімін «айран ішерім» деп, солардың арқасында сыпайы, жұғымды жігіт атанбаққа, өзінен ілгерілерге елеулі болып, өзі қатардағының ішін күйдіріп, өзінен кейіншілерге «әттең, дүние-ай, осылардың атындай ат мініп, киіміндей киім кигеннің не арманы бар екен?!» - дейтұғын болмаққа ойланбақ.
Мұның бәрі - масқаралық, ақымақтық. Мұны адам бір ойламасын, егерде бір ойласа, қайта адам болмағы - қиын іс. Кербез дегенді осындай кер, кердең немеден безіңдер деген сөзге ұқсатамын. Тегінде, адам баласы адам баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрселермен озбақ. Онан басқа нәрсеменен оздым ғой демектің бәрі де - ақымақтық.
Менің пікірім: Жалпы АБАЙ атамыздың барлық қара сөздерінде терең ой,мағына жатырғаны сөзсіз. Мысалы, осы бір қара сөзінде не нәрсеге болсада шүкіршілік ету керек екендігін астарлап айтқан. Ақшанмен,дүниенмен,байлығынмен мақтанғанмен сен басқалардан оза алмайтындығынды, керісінше тек ақылынмен,арынмен,мінезінмен ғана оза алатындығынды айтады. Әр нәрсенің, яғни сөйлеудің,киінудің т.б өзіндік қағидасы бар екендігін ескертеді. Шыныменде бұл Қара сөзді дұрыс түсінген жан үшін - өмірлік ақыл болар еді.
1)Тез үйрену үшін əрдайым ынтаң болуы қажет.
2)Əдемі жазу-орфографияның дұрыс қолданылуының бір бөлігі.
