5-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: қаңлылардың қалалық мәдениеттің дамуы
Сабақтың мақсаты:
Оқушыларға ортағасырлық қалалар мен олардың құрылыс жүйелерін таныстыра отырып, ІХ-ХІІІ ғасырларда қалалардың әлеуметтік-экономикалық маңызы туралы түсінікті қалыптастыру;
Оқушылардың өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
Отанымыздың тарихын зерттеп-зерделеуге үлес қосуға, ұлттық құндылықтарымызды қастерлеуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі:аралас
Әдісі:интерактивті
Көрнекілігі:карта, суреттер
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
Оқу құралын тексеріп түгелдеу
Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:
1. Қашан Ұлы Жiбек жолы мәмiлегерлiк және сауда тамыры қызметiн атқара бастады?
а) б.з.б. II ғ. ортасы
ә) б.з.б. ІІІ мыңжылдық
б) II ғ.
в) Vғ.
2. Қазақстан бойынша Жiбек жолы қызметi қашан тоқталды?
а) XIV ғ.
ә) ХIII ғ.
б) IV ғ.
в) XVIII ғ.
3. Жiбек Қытайдан басқа қандай елдерде өндiрiле бастады?
а) Византия, Соғды
ә) Иран, Ирак
б) Византия, Индия
в) Сирия,Жапония
4. Сәйгүлiк жылқылар қайдан тасылды?
а ) Tүpiк қағанатынан
ә) Ираннан
б) Индиядан
в)Сириядан
5. Ұлы Жiбек жолы бағыттарының кейде өзгерiп отыруы нелiктен?
а ) ауа -райына байланысты
ә)' қарақшылық шабуылдарға байланысты
б) баж салығының күрт көбеюiне байланысты
в) тезiрек жететiн жол таңдады
6. Қытайда жiбектен кейiнгi қымбат тауар не болды?
а ) Қытай фарфор ыдыстары
ә) Қытай күмic құмыралары
б) Қытай асыл тастары
в) Қытай жылқылары
7. Ұлы Жiбек жолында орналасқан Қазақстанда ipi сауда және мәдени орталық болған қала?а) Испиджаб
ә) Тараз
б)Талғар
в) Отырар
8. Соғдылардың негiзгi кәсiбi қандай болды?
а ) eгiн салып, саудамен айналысқан
ә) дiн таратумен айналысқан
б) мал өcipумен айналысқан
в)қолөнермен айналысқан
ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:
1. Ортағасырлық қалалар санының өcyi.
2. Қала құрылысындағы өзгерiстер.
3. Тұрғын үйлер.
Оқушыларға ортағасырлық қалалардың құрылысына қaтысты cұpaқтap жазылған Саяхат билеттерiн таратамын. Әр билеттiң бiр жағы нөмiрленiп, екiншi жағына cұpaқap жазылады. 'Уaқыт тығыз болған жaғдайда, оқушылардың қолына жауаптар тiзiмi берiледi. оқушы оның iшiнен дұрыс жауапты тауып, қолындағы билетке жазады.
Мысалы: 1l-билет
Қалалар құрылысы туралы мәлiметтер беретiн қандайғылым?(Археология ғылымы)
2-билет
Көшесiне қыш-құмыралар сынығы төселген сауда орталығы қай қаладан табылған?(Отырар қаласынан) тұрғызған. Дуалдың жиегiне кiрпiштен кемер жасалған.
3-билет
Шеберханалар неге тұрғын үйлерден аулақ салынды? (Шеберханаларға қыш ыдыстарды жинайтын,кептipeтін кең келемдi жерлер қажет болды.)
4-билет
Тұрғын үйлер қалай орналасты?(Тұрғын үйлер көшелердiң eкi жағrына салынды)
5-билет
Қалалардың қоpғaныc құрылысы қандай болды?(Қала сыртына биiк, әpi қалың етiп, айналдыра дуал тұрғызған. Дуалдың жиегiне кiрпiштен кемер жасалған. Ол жерде қарауыл күзетi тұрған).
6-билет
Қалаларда мал ұстайтын қора-қопсы болды ма? (Болды. олар тұрғын үйлердiң жанына салынды)
7 -билет
Қалаларда кici көп жиналатын орындарды ата.(Мешiт, сауда орындары, керуен сарайлары).
2 Нұсқа.
Оқушылар Ортағасырлық қалаларға саяхат деген тақырыпта шағын әңгiмe құpacтыруы қажет. Бұл Оқушылардың ой- қиялдарын дамытып, ұшқырлай түcepi сөзсiз.
Келесi өзiндiк жұмысты тұрғын үйдiң құрылысына байланысты беремін (үлгiсi дuдактuкалық матерuалда берiлген. ).
ІҮ. Сабақтың бекіту:
Ортағасырлық Оңтүстiк Қазақстан қалаларын атаңдар.
Жетiсу аймағындағы қалаларды атаңдар.
Қалаларды неге үш топқа бөлемiз?
Қалалардағы қoғaмдық орындарды атаңдар.
Tұрғын үйдiң кұрылысын сипаттаңдар.
Ү. Бағалау:
ҮІ. Үйге тапсырма:қаңлылар мәдениетімен үйсіндердің мәдениетін салыстыру .
