У памяці.
Адышло лета. Гэта адчуваеш усюды: у вёсцы, у гора-дзе, у полі, у лесе… Восень наступае.
Залатая восень – цудоўная і непаўторная пара, сапраўды кірмаш фарбаў. Блакіт неба, жоўта-чырвонае лісце бяроз, асін і клёнаў, пенсовыя ягады каліны, рабіны, шыпшыны.
Восень – гэта постані на вечных дарогах старога і новага жыцця, якое ў гэтую пару не замірае, а нараджаецца. Яно проста стаіць перад пачаткам новага, яшчэ шырэйшага круга. Бяроза, каля якой я прыпыніўся, адшумела летнім зямным лісцем і паслала ў свет мільёны новых бярозак, схаваных у яе лятучым насенні.
З дня ў дзень губляе сваю блакітную празрыстасць неба, часцей хмурнеючы, ніжэй апускаецца да зямлі. Хутка імчаць скудлачаныя хмары.
Калі часам, ідучы па сцежцы, задумаешся і перад вачыма ўсплывае што-небудзь даўно перажытае, то рэзкі ўдар сарванага ці ўзнятага ветрам з зямлі ліста па твары адразу напомніць табе аб набліжэнні восені. І ўсё часцей прыносіць гэтую вестку далёкі развітальны крык жураўлёў.
Дзесьці высока-высока, за самымі хмарамі, курлычуць журавы, і кожнаму хочацца іх убачыць. Усе ўглядаюцца ў глыбокую цемразь неба, сілячыся распазнаць у цьмяным імгненні зорак, у разрывах хмар сілуэты прывабных і загадкавых птушак. Але яны ўжо далёка. І толькі на сэрцы доўга аддаецца яна невыразным болем, горыччу невыказанай страты. Сумна адчуваць, што пачынаецца новая старонка жыццёвай біяграфіі.
Сярод «гнілой» восені выдаюцца часам ясныя і светлыя дні. Нечакана выблісне ласкавае сонейка і пачне назіраць. І ўсё навокал ажывае, весялее. Ясна і хораша. Восень дорыць некалькі цёплых, светлых дзён. Стала ціха, у паветры плыве павуцінне. Тонкія серабрыста-белыя валаконцы вісяць у паветры, асядаюць на зямлю, чапляюцца за платы, хмызнякі, сухую траву. Гэта апошнія ясныя, развітальныя дзянькі бабінага лета.
Увосень ночы доўгія. Калі хмары не закрываюць месяца, то зорнае неба чыстае, высокае і ўсю ноч зіхаціць сваім ясным хараством.
У лесе ў сухую пагоду шасціць пад нагамі лісце, мох, гарыць верас сіняватымі кветкамі. На імшарынах, у саснячку пераспелі дурніцы, цяпер яны кіслыя. Найсмачныя брусніцы. На купінах шмат журавін. Недзе над галавой дзяцел дзяўбе сухое, звонкае дрэва. Унізе цінькаюць сінічкі-гаічкі, пырхаюць з сучка на сучок, з галінкі на галінку. Пасля густых ранішніх туманаў, багатых начных рос і цёплага дажджу сталі расці грыбы.
Схаваецца за хмары сонца, падзьмуе вецер, пачынае крапіць дожджык, і кудысьці пахаваюцца падманутыя цёплымі днямі ўсялякія казюлькі, матылькі, стракозы і мурашкі. Пасля начных халадоў пачынаецца большы лістапад. Ранкамі вісіць туман, рознакаляровае лісце ў промнях сонца няспешна апускаецца на зямлю. Здаецца, што ў такую часіну трапляеш у цікавую казку.
У асеннім полі і лесе добра думаецца. Тут, на бязлюднай палявой дарозе, на пустым, панурым полі, дзе цяжка спыніць на чым-небудзь позірк, думкі плывуць спакойна і павольна. У лесе яны маюць іншую форму: хуткія, змяняюць адна адну. Можа, гэта таму, што ўсё вакол гарыць фарбамі згасаючага сонца, шумам леса.
Я люблю восень. Яна заўсёды навявае мне нейкі ўзняты настрой.
Восень жыцця чалавека. Хіба мала хараства ў гэтым адцвітанні душы, у гэтым пакорным, спакойным развітанні з уцехамі маладосці? Калі пачынаецца пара асенніх туманаў, усё робіцца падуладна цішыні, доўгай і журботнай, як роздум чалавека над пражытым жыццём.
Прыемна вось так стаяць пад гэтым асеннім небам, сярод гэтай неўміручай прыгажосці! Чуць бы яе заўсёды, бачыць бы доўга. І зусім не хочацца ісці дадому. Вёска спіць, я стаю са сваімі разважаннямі. Пахаладнела, зоры абсыпалі ўсё неба. Млечны шлях трымціць у вышыні. Зоры, вялікія і малыя, вядомыя і невядомыя. Усё гэта вабіць, кліча, навявае прыемны сум.
Навуковы , гутарковы , мастацкi , публицыстычны и еще один на "а" извини... Забыла какой...
Рамантызм – надзвычай важны этап у развіцці культуры, гэта сапраўдная рэвалюцыя ў мастацтве, не толькі ў літаратуры. Рамантыкі падпарадкавалі сабе тэатр, жывапіс, музыку, філасофію, многія гуманітарныя навукі. А ў літаратуры тэмп развіцця надзвычай паскорыўся, новыя плыні і напрамкі ўзнікалі і развіваліся нават за месяцы. Як ні ў адну іншую эпоху, літаратура рамантызму звязана з філасофіяй. Рамантыкі сцвярджалі веру ў панаванне духоўнага пачатку ў жыцці, падпарадкаванне матэрыі духу.
Адным з выдатных пісьменнікаў-рамантыкаў быў Ян Баршчэўскі. Вяршыняй творчасці пісьменніка стала кніга "Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях". Яна складаецца з чатырнаццаці апавяданняў міфалагічна-фальклорнага зместу, сюжэты якіх скаладаюць аповеды падарожнікаў у доме шляхціца Завальні падчас доўгіх зімовых вечароў. Усе апавяданні глыбока павучальныя і ў той жа час займальныя.
Найбольш цікавае апавяданне "Плачка". Гэта адно з самых незвычайных апавяданняў кнігі. У гэтай гісторыі апісваецца незвычайная прыгожая кабета, якая з'яўляецца ў пакінутых дамах, у пустых касцёлах і на руінах. На яе вачах заўсёды блішчэлі слёзы, з-за таго людзі называлі яе Плачкай. Вобраз Плачкі сымвалізуе, што ў чалавека на першым месце павінны быць не матэрыальныя, а духоўныя каштоўнасці. Яна плача, бо іх, каштоўнасці, не бачаць, не разумеюць, ганяюцца за ўяўным, несапраўдным.
<span>Вобраз Плачкі арыгінальны і не сустракаецца ў іншых славянскіх літаратурах. Кніга "Шляхціц Завальня" ўздымае перш за ўсё маральна-этычныя праблемы. Але паўстаюць яны ў цікавых міфалагічных вобразах.</span>
