Жуз тенген болганша
Жуз досын болсын
Оку инемен кудык казгандай
Жумбактас-пайда болу тарихы туралы халық жадында сақталған аңызда:17 жастағы тұтқынға түскен қалмақ қызы Оқжетпес Бурабай (ескі атауы Əулекөл) Əклекөлден секіріп кетеді де сұлудың түскен жерінен таң ғажайып жартас пайда болған. Егер Жұмбақтасқа көгілдір шығанақтан қараса қыздың бейнесі байқалады,ал қарама-қарсы жағына қарасан баба яганын (казакшасын умытып калдым кешириниз) бейнесі көрінеді
Махамбет Өтемісұлы (1804 ж., Ішкі Бөкей Ордасы, қазіргі Батыс Қазақстан
облысының Жәнібек ауданының Нарын құмының Жанқұс деген жері. — 1846 ж.
20 қазан, Қараой өңірі, қазіргі Атырау облысының Махамбет ауданы) —
қазақтың әйгілі ақыны, күйші композиторы, отаршылдыққа қарсы Исатай
Тайманов бастаған көтерілісті (1836-1837) ұйымдастырушылардың бірі, осы
көтерілістің жалынды жыршысы.
Байұлы ішіндегі Беріш руының Жайық бұтағынан. Нәдір деген кісіден Мәлі
(кейбір деректе Құлмәлі, Құлманияз деп айтылады) туады. Мәлінің қазақ
әйелінен Өтеміс пен Шыбынтай, қалмақ әйелінен Қобылай туған. Өтемістен -
он ұл, Шыбынтайдан - төрт ұл, Қобылайдан - үш ұл туып, Мәлі ұлдың
өзінен он жеті немере сүйген адам. Бұл әулет Тайсойған құмындағы іргелі
ауылдардың бірі. Атасы Құлмәлі, әкесі Өтеміс те өз заманында айтулы
тұлғалар болған, Құлмәлінің тұқымынан би де, шешен де шыққан.
Менің мектеп үлкен. Мектепте таза жəне жарық. Онда көп балалар оқиды. Мектепте көп мұғалімдер сабақ береді. Менің мектебім өте сүйікті!
К.Р ол желтоксан кезинде шайкаскан батыр. биздин тауелсиз болуымызга улесин коскан азамат.