Жай шырай- шырай түрлерінің бəріне негіз болады, оның арнайы грамматикалық көрсеткіштері, қосымшалары жоқ.
Салыстырмалы шырай аналит. тəсілімен жасалады, заттың ұқсас сапаларының артық я кемдігін -рақ,-рек,-ырақ,-ірек,-лау,-леу,-дау,-деу,-тау,-теу,-ғыл,-ғылт,-ғылтым,-шыл,-шылтым,-аң,-ғыш,-ғіш, т.б. жұрнақтар арқылы салыстыра көрсетеді.
Күшейтпелі шырайдың негізгі көрсеткіші күшейтпелі буынның тіркесуі болып табылады, ол сын есімнің буынның қысқарып, оған -п дыбысының жалғануы арқылы жасалады. Мыс.: қып-қызыл, т.б.
Асырмалы шырай сын есімге өте, тым, аса,əбден,орасан, нағыз, нақ күшейткіш үстеулерінің тіркесуімен жасалды.
Мегын колым бос болганда мен китап окимын немесе уйде дем аламын.Бос уакыт деген жаксы емес па? Бос уакытта китап окисан оте жаксы былым аласын.Ал кейде уйде жатып дем аламын.Бос уакытты бекер куртпасан жаксы емес па?Сол сепепты уакытты дурыс колданайык.
Мен қазақ халқынығ тағамдарын өте жақсы көремін.Қазақ халқы қонақ десе ішкен асын жерге қоятын халық .Сондықтан олар тамақты да аса құрметтейді.Менің ең жақсы көретін асым бесбармақ.Ол қазақтың ұлттық тағамы.
Біз жер бетінде өмір сүрудеміз.Ал бізді қоршаған орта табиғат деп аталады.Табиғат деген сөздің өзінен ақ əр адамның ойына табиғат жөніндегі əртүрлі құбылыстар елестейді.Мысалы маған көк шалғын, Бұлбұлдың сайрағаны,Сылдырлап аққан бұлақты елестетемін.Сонда мен ерекше бір сезімге бөленемін.Біз табиғатты ластап жатамыз.Ал табиғат бизге озінің ренішін дауыл,жел,су тасқыны,найзағай секілді құбылыстармен білдіріп жатады. Сондықтанда біз табиңатты аялай, қорғай білуіміз керек.
