Брай Алтынсарин - Әңгімелер. Рассказы на казахском языке - Ыбырай Алтынсарин.
Үнді
Ыбырай Алтынсарин
Үнді жұртының бір адамы бір жақтан үйіне қайтып келсе, үйдің қасындағы ағаштың басына кептіруге іліп қойған еті жоқ. Ағаштың айналасын әбден жүріп, қарап болған соң, орамға шығып жолай дауыстап сұрайды:
Tags:
КАЗАХСКИЙ
РАССКАЗЫ
РАССКАЗЫ НА КАЗАХСКОМ ЯЗЫКЕ
ЫБРАЙ АЛТЫНСАРИН
ЫБЫРАЙ АЛТЫНСАРИН
ӘҢГІМЕЛЕР
Read moreabout Ыбрай Алтынсарин - Әңгімелер. Рассказы на казахском языке - Ыбырай
Отбасы бюджетін қалай тиімді етуге болады? Бүгінгі күні Қазақстандықтардың көпшілігі алатын жалақыларының жаман емес болуына қарамастан жасаған шығындарының орнының толтыра алмай жатады.Мысалға келтіре кетсем көпшілігі кредит алып жатат сосын оны төлей алмай қарызға белшесінен батады.Ал былай ойласақ шығандар бар гой жай өмір сүріп жүрген өмірде де.Мысалы:қарапайм мысал келтірсем ол күнделікті дүкенге барып келгеннің өзі шығын.Сосын мектепке құрал-жабдықтар алудың да өзі шығын.Сондықтанда бұл өмірде жұмыс тандағанда,ақшасына қарап жұмыс тандау керек деп ойлайм шыны керек.Отбасылық шығын ол тек қана ата-анан емес.Сол отбасында мүше болып жүрген барлық адам басылары да күнделікті шығын кетіріп жатады.Осы тұрып жатқан ортада қоғамның да басты рөл атқаратының да ұмытпауымыз керек.Өйткені осы қоршаған ортаны бақылап,сосын біз күнделікті шығын келтіріп жатамыз!
Төлеу сөз- көркем шығармада кейіпкердің сөзін айтылған қалпын сақтамай, тек мағынасын ғана жеткізетін сөздер. Мысалы, "Абай жолы" романында М.Әуезов Самалбек тілмәштің Абайға айтқан сөзін былай жеткізеді:
"Оның жалғыз білгенім сол деп айтқаны: алысып жатқан екі жақ бірдей Абайды тыңдау қажет десті, бірақ олардың ішінде, арғы ниетінде қандай байлау бар екенін Самалбек білмейді. Оның ойынша, Абай не қыларын өзі жақсы аңғаратын болар. Және сол өзіне лайық көрінген дағдылы жолмен куәлік айтқаны Абай басына лайық болар" дегендей кеңес тәрізді сөз айтып бітірді".
Бұл жерде жазушының кейіпкер сөзін тікелей келтірмей, өзінше мазмұндап беру тәсілі көңіл аудармақ. Көркем шығармада кейіпкердің ішкі монологі, яғни іштей айтқан ойы, кейде төл сөз түрінде басталып кейіпкердің аузынан шыққан қалпын сақтағандай көрініп, бара-бара төлеу сөз түріне ауысып, автордың сөзі болып кетеді, ал кейде сол екеуінің жігін, шекарасын айыру қиын болады. Осындай көркемдік тәсіл "Абай жолы" романында Абайды ойлану, толғану үстінде бейнелейтін тұстарда ұтымды қолданылады. Төлеу сөз тәсілін қолдану әдебиетте төл сөзге қарағанда әлдеқайда сирек кездеседі. Бұдан жазушының кейіпкер сөзін тікелей айтылған қалпын сақтап беруге көбірек мән беретіні байқалады.[1]
Төлеу сөз – бөгде сөздің өзгеріске ұшырап, тек мазмұны сақталған түрі. Автордың өзге біреудің сөзін өз тарапынан өзгертіп беруін төлеу сөз дейміз. Мұндайда біреудің сөзінің не туралы айтқаны, негізгі ойы сақталады да, оған тән басқа ерекшеліктер: ритмика-интонациялық бояуы мен кей сөздердің грамматикалық тұлғалары өзгертіліп пайдаланылады. Төлеу сөзде бөгде сөздің тұрлаулы мүшелері жойылып, автор сөзінің тұрлаусыз мүшелеріне, яғни бастауышы ілік септікті анықтауышқа, баяндауышы табыс не барыс септікті толықтауышқа айналады. Сонымен қатар жақ өзгеріске ұшырап, бір жақтың орнына басқа бір жақ қолданылады. Автор сөзіндегі “де” етістігі түсіп қалып, оның орнына басқа етістіктер қолданылады.
Мысалы, Әлі бұл өңірде көктің шабан тебіндеп келе жатқанын, қыс ызғарының әлі түгел айығып болмағанын әңгіме қып отырды (М.Әуезов). Елеусіз көлдің не себепті Қызылкен атанғанын сұрады (Т.Әлімқұлов)
Еңселі Елорда, асқақтаған Астана еркелеп аққан Есілдің жағалауында орналасқан. Бүгінде әсем қала Астанамыз жылдан жылға көркейіп өсіп келеді. Биыл қазақ жұрты осы әсем қаламыздың құрылғанына 17 жыл толған мерейлі тойына қызу дайындалып жатыр.<span> Осыдан 17 жыл бұрын ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 1997 жылғы қазандағы Жарлығымен Ақмола қаласы 1997 жылдың 10 желтоқсанынан бастап Қазақстанның астанасы болып жарияланған. Ал 1998 жылдың 6 мамырында Ақмола атауы Астана болып өзгертілді. Астана қаласының қазақ елінің жаңа астанасы ретінде халықаралық таныстырылымы 1998 жылдың 10 маусымында өтті. Бүгінде Астана күні 6 шілдеде аталып өтіледі. Өйткені дәл осы күні Қазақстан республикасының Жоғары кеңесі астананы Алматыдан Ақмолаға ауыстыру туралы шешім қабылдаған болатын. Бұл күн қазіргі уақытта мемлекеттік мереке болып саналады.</span>
-Сен кемпингтiк сапарга бардын ба?
-Иа,мен жазда барганбым.Ол жерде кызыкты болды.
-Кiммен бардын?
-Жан достарымен жане иттiмен бардым
-Кай жерге бардындар?
-Колге,орманга жане тауга бардык
-Сендер ол жерде канша кун болдындар?
-Быз ол жерде 4 кун болдык
-Кызыкты болдыма?
-Иа.Коп нарсе уйрендiк.Иттiмен коптеген ойын ойнадык.Тунде бiр бiрiмiзге кызыкты окига айттык.
-Сен ол жерде не уйрендiн?
-Мен шатырды койюды,торапты байлап,oрт салуды уйрендым.
-Саган унадыма?
-Иа,бул сапар танымдык жане кызыкты болды.
