Менің ана тілім - шексіз бай, шұрайлы, тегеуріні мықты тіл. Өйткені өмірдің алмастай қырын, абзал сырын түсіне білуіме басты себепкер - сол ана тілім! Мынау жарық дүниеге келгеннен бастап, ананың әлдиімен бойыма сіңіріп келе жатқан тілім мен үшін ең қастерлі, ең қымбат тіл. Ақын С.Торайғыров ана тілімді:Сүйемін туған тілді - анам тілін,Бесікте жатқанымда-ақ берген білім.Шыр етіп жерге түскен минутымнан,Құлағыма сіңірген таныс үнін, – деп жырға қосқан. Ана тілім-ата-бабамыздан мирас болып келе жатқан баға жетпес мұра. Демек әр адам ана тілін көзінің қарашығындай қорғауға, оның тазалығын сақтауға тиіс. Амал не, туған тілімізді шұбарлап, басқа тілдің сөздерімен араластырып сөйлейтіндерді жиі көремін. Тіпті, туған тілінен безетін сорақыларды да, менсінбеушілікпен қарап, қазақша сөйлеуге ұялатындарды көргенде, белгілі орыс жазушысы К.Г. Паустовскийдің «Туған тіліне жаны ашымаған адам - жәндік» деген сөзі ойыма еріксіз оралады.Ана тілі - ар өлшемі. Олай болса, тілді шұбарлау - арды шұбарлау, көңіл тұнығын майлау. Ең жақсы адам - ана тілін құрметтеген адам. Бұл сенің басқа тілді меңгеруіңе бөгет болмайды, қайта сені адамгершілікке, шын патриот болуға жетелейді. Ана тілдің терең иірімдеріне бойлай білу – саналы адам болғысы келетін жас адамның бірінші парызы. Ол – туған жеріңді, еліңді, сүйікті Отаныңды сүйе білу деген сөз. Ақиық ақын М.Мақатаев «Отан» атты өлеңінде:Мен оның түнін сүйем, күнін сүйемАғынды өзен, асқар тау, гүлін сүйем.Мен оның қасиетті тілін сүйем Мен оның құдіретті үнін сүйем, – деп Отанды сүюдің, ана тілін сүюдің құдіретті биік сезім екендігін білдіреді. Менің елім - көп ұлтты Қазақстан. Қанша ұлттың баласы бір анадан туғандай тату-тәтті өмір сүріп жатыр. Қазақстанда ұлттар арасында татулық пен бірлік, ынтымақтастық пен достық орнағаны - бәріміз үшін мақтаныш. Бұл - біздің Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың сарабдал саясатының, дана ойларының жемісі. Елімізді жарқын болашаққа жетелейтін, халық мүддесін ғана ойлайтын Елбасының арқасында біз, қазақ елі, мәңгілік ел болып қала бермекпіз.Елбасы Н.Назарбаевтың «Қазақстан-2050»: «Бір мақсат,бір мүдде,бір болашақ» атты Жолдауында: «Енді ешкім өзгерте алмайтын бір ақиқат бар! Ана тіліміз Мәңгілік елімізбен бірге Мәңгілік тіл болды. Бұл мәселені даудың тақырыбы емес, ұлттың ұйытқысы ете білгеніміз жөн. Біздің тіліміз мемлекеттің барлық жүйесінде қолданылуы үшін біз өзімізді өзіміз қамшылауымыз керек және осыған өзіміз атсалысуымыз қажет» деген жолдауындағы сөздерін барша қазақстандық құптайды. Мен әлемдегі ең бай, ең сұлу тілдердің бірі - қазақ тілінің құдіретіне әрдайым сенемін. Тіліміз - бірлігіміздің тірегі, халқымыздың ұлттық байлығы.Қазір Елбасымыз үш тілді білуді міндеттеп отыр. Болашақта бұл үлкен мәселе болмақ. Менің ойымша, егер адам өзге тілді білетін болса, ол рухани бай адам деп ойлаймын. Өйткені сол тіл арқылы басқа халықтың мәдениетін, дәстүрін үйренеді, басқа тілді үйрену арқылы танымы кеңейеді. Сондықтан мен өз замандастарымды «өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте» деп ақын Қ.Мырзалиев айтқандай, басқа тілді біле отырып, ең алдымен өз ана тілімізді құрметтеуге шақырамын және бәріне:Мейлі, сен көп тілді біл «қой» демес ем!Пушкин, Байрон, Шекспир, Гейнеге сен.Бірақ сені қазақ деп айта алмаймынТуған ана тіліңде сөйлемесең, - дегім келеді.Сырдың сыршыл ақыны Ә.Тәжібаев «Біз түгел қазақ бола білейік» деген өлеңінде:Күркіре, көңілім,Қобызым, гуле, бұрқыра!Күн жаңа тудыЕрлікке ғана ұмтылар.Елдікті қорға,Елдікті бастар ерлікті айт.Сарының сеніңРух берсін жуас жұртыңаЖырла, тілім, жырла! - дейді.Қорыта келгенде, Абай әрлеген тіл, Жамбыл жырлаған тіл - қазақ тілі, Мәңгілік елдің Мәңгілік тілі болып қала бермек!Мен өз тіліммен мақтанамын!Қазақ тiлiм менің жәнеде қазақ елінің мақтанышы! Ана тілім -ұмтылмас байлығым қазынам
Токты үнемдегенде ұялы телефон, ноутбук секілді құрылғылардың зарядтағышын токтан үнемі ажыратып отырыңыз. Розеткаға қосылып тұрған құрылғы энергия тұтынады. Басқа жаққа бірер күнге кетер болсаңыз шамды өшіріп қана қоймай, розеткадан телевизор, музыкалық орталық, DVD-ойнатқыштарды да ағытып кетіңіз. Олар токқа қосылып тұрса аз да болсын энергия шығындап отырады.
Тағы да бір кеңес, шаңсорғыштың қоқыс қапшығын және фильтрін дер кезінде ауыстыру қажет. Өйткені, бітеліп қалған немесе шаңға бөккен қоқыс қапшықтан шаңсорғыштың жұмысы ауырлап, қалыпты нормадан көп қуат жұмсайды.
Автоматты кір жуғышқа мөлшерден артық кір салып жууға болмайды. Бұл жағдайда оның моторына күш түсіп, ол 10-15 пайыз мөлшерден артық қуат жұмсайды. Және киімдердің түрлілігіне байланысты жуудың бағдарламалары белгіленген. Егер қате бағдарлама таңдаған жағдайда энергия шығыны 30 пайызға артады.
Тоңазытқыш ас әзірлейтін плиткаға жақын тұрмағаны абзал. Егер тоңазытқыш тұрған жылы бөлмеде тұрса немесе оның маңайындағы жылу 30 градусқа жетсе, тоңазытқыш ішен қойылған тағамды салқындатуға көбірек қуат жұмсап, токты екі есе артық тұтынады.
Дер кезінде мұздатқыш камерадағы қатып қалған мұзды жібітіп, тазалап отырғанның пайдасы бар. Себебі, қалың мұз қабаты азық-түлікті салқындатуға кедергі жасайды. Әрі тоңазытқыштың электр қуатын көп тұтынуына әкеліп соғады.
Егер токты есептеп жұмсау қажеттіліг туса, төменде тұрмыста көп қолданылатын құрал-жабдықтардың негізгі қуат жұмсау шығынын есте сақтау керек. Айталық, электр шәйнек 5 минутта - 0,18 кВтс, қысқа толқынды пеш 5 минутта - 0,125 кВтс, тоңазытқыш тәулігіне - 2,4 кВтс, үтік 15 минутта - 0,55 кВтс, компьютер 1 сағатта - 0,35 кВтс, телевизор сағатын - 0,07 кВтс, автоматты кір жуғыш машина 1,5 сағатта - 3 кВтс ток жұмсайды.
