Шернияз Жарылғасұлы (1817-1881) – халық ақыны, Кіші жүз қазақтарының Исатай, Махамбет бастаған ұлт-азаттық көтерілісіне (1836-1837) қатысушы және оның жалынды жыршыларының бірі. Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған шаруалар көтерілісінің бел ортасында жүрген Шернияз бұл қозғалыстың ұраншысы әрі ақыны болды. Көтерілісшілер жеңіліске ұшыраған соң, Шернияз қуғындалды және оған қатаң бақылау қойылды. Осыдан кейін ол Баймағамбет сұлтанның қол астынан пана тауып, қалған ғұмырын осында өткізді. Ақын азаттық, бостандық тақырыбын асқақ үнмен жырлады, сол арқылы Исатайдың батырлық бейнесін жасады: «Па, шіркін, Исатайдай сабаз тумас», «Ақ алмас, алтын сапты қылышым-ай», «Исатай ел еркесі, ел серкесі», т.б. жырларын шығарды. Шернияздың «Ай, Қазы би, Қазы би», «Тостағанды қолға алып», «Ай жігіттер», «Сөз сөйлеймін бөлмелеп», «Көл қылып құдайым талай судай ағын», т.б. өлеңдерінде өзі өмір сүрген қоғамның әділетсіздігі, өмірдің өзгермелілігі мен оның мән-мағынасы үлкен ой елегінен өткізіле жырланады. «Шернияздың Баймағамбет сұлтанға айтқаны» көркемдігі аса жоғары туынды болып саналады. Жалпы Шернияз поэзиясы мазмұндық сипатымен, стильдік айқындығымен, көркемдік бейнелеу нақыштарының шеберлігімен ерекшеленеді.
Құмырсқалардың өзара қауымдасып, азық қамдап, қалай тіршілік жасайтындарынан бастап, дене құрылысының ерекшеліктеріне дейін тәптіштеп баяндау өте қызық.
Құмырсқалар өмірін зерттеп жүргендердің бірі күтпеген жерден бір күні қызық тәжірибе жасаған. Тез жүгіріп келе жатқан құмырсқаның жолында көлденең олжа бір түйір ет жатқан. Ол түйсігіне бағып, жаңағы азықты сүйреп, ары бері болмаған соң тұрып қпалды. Өз денесінен он шақты есеге дейін үлкен олжаны көтеріп те, сүйретіп те алмағансоң, ол дереу барып көмеккебасқаларын шақырды. Әлгі зерттеуші түйір етті тығып, байқап отырды. Олар шыр айналып, ары бері іздеп, таппады. Ана құмырқаны ұрысқандай болып, атыла жөнеледі. Бәрі кетіп қалып, әлі де болса жаңағы құмырсқа сол маңайды қайтадан іздейді. Зерттеуші азамат түйір етті қойған жеріне қойып, қуанған құмырсқа шапқылап барып, қайтадан шақырады, тағы да жоқ. Осылай құмырсқаны төрт рет зерттеп көрген екен. Қасындағы құмырсқалары ең соңында алдаусыратқан дегеноймен жаңағы құмырсқаны парша паршасын шығарып тастайды. Аянышты оқиға.
Олар бар тапқанын ортақ қамбаға жинайды екен. Оны бақылап тексеріп дәмін татып көретін ең үлкен патшайымдары.Барынша әділ еңбек етеді. Бір қауымдастықтың құмырсқалары келесі көрілердің азықтарына мүлдем тиіспейді. Шекара бар. Шекараға түскен жағдайда талқанын шығарады. Құмырсқалар әлемі тұнып тұрған еңбекқорлық, әділдік, тазалық.
Жинаған азықтарын жиі аударып тұрады. Себебі өніп, не көгеріп кетпес үшін. Ал егер көгеріп бүлінген жағдайда, екіге бөліп, күн ашық жағдайда, жаңбырсыз күндері, далаға шығарып, кептіріп алады. Құмырсқалар илеуінің айналасынан шашылған дақылдарды көретініміз сол жағдай.
Ең қызығы құмырсқаның бір жылдық азығын бидпайдың 3 дәні ғана құрайды. Егер қыс ұзап кетсе, болмаса, ұяларының шығар аузыбітеліп қалса, не болмаса басқа жағдай болған кезде, азықтарын үнемдеу керек болса, үш түйір дәнді олар 2 жыл азық етіңп сақтайды.
Өнер барлық адамда болмайды.
менин калам......
акындар ен керемет туындылар жазады
айдын а гарыш кеңесіне мінді
астана біздің елордамыз
Ойна - ойнама, бер - берме.
Болымсыз турлеринин жасалуында белгили бир болымды етистикке -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе етистиктери жалганады.
