Республика мектептерінде жыл сайын білім фестивалі өтеді және оқушылар өздерінің ғылыми жобаларын ұсынады.
Ал синтаксистік талдауда сөздердин астын сызу керек оны корсете алмаймын
Қызыл кітапқа сирек кездесетін, жылдан жылға азайып не жойылып бара жатқан, сондықтан да айрықша қорғауды қажет ететін жануарлар мен өсімдіктердің түрлері тіркеледі. Жануарларды халықаралық дәрежеде қорғау мәселесі 20 ғасырдың бас кезінде қолға алынды. 1902 ж. Париж қаласында алғаш рет Құстарды қорғаудың халықаралық конвенциясына қол қойылды. 1948 ж. ЮНЕСКО-ның жанынан Халықаралық табиғат қорғау одағы ұйымдастырылды. Халықаралық табиғат қорғау одағының Қызыл кітапбы 1966 ж. тұңғыш рет 2 том болып шықты. Оның 1-томында сүтқоректілердің 211 түрі, 2-томына құстардың 312 түрі туралы деректер берілді. Бұл кітап күнтізбе парақтары тәрізді арнайы жасалды, түрлер 4 категорияға топтастырылды. 1966 — 71 ж. Қызыл кітапқа тіркелетін түрлер туралы мәліметтер қайта толықтырылып, 2-басылымы, 1972 ж. 3-басылымы жарияланды. 1978 — 80 ж. 4-басылымы 5 том болып жарық көрді. Оның 1-томы сүтқоректілерге арналып, оған сүтқоректілердің 226 түрі мен 79 түр тармағы, 2-томында құстардың 181 түрі мен 77 түр тармағы, 3-томында қосмекенділердің 41 және бауырымен жорғалаушылардың 105 түрі, 4-том балықтарға арналып, балықтардың 194 түрі, ал 5-томы жоғары сатыдағы өсімдіктердің түрлеріне арналып, 25000 түрі тіркелді. 1980 жылдары бұрынғы томдар негізінде “Қызыл кітап” қайта шыға бастады. 1983 ж. шыққан Қызыл кітапта омыртқасыз жануарлар туралы мол мәлімет берілген. Жойылу қаупі төнген түрлерді сақтап қалу үшін оларды зоологиялық парктерде қолдан өсіріп, көбейту шаралары қолға алынған. Соның нәтижесінде соңғы Қызыл кітапқа тіркелген сүтқоректілердің 97, құстардың 39, қосмекенділер мен бауырымен жорғалаушылардың 37 түрі дүниежүзілік зоологиялық парктерде қолдан көбейтілген. Халықаралық табиғат қорғау одағының Қызыл кітабын шығаруға Құстарды қорғау жөніндегі халықаралық кеңес, Су құстарын зерттейтін халықаралық бюро, Жануарларды қорғау жөніндегі бүкіләлемдік федерация, т.б. ұйымдар қатысады. Қызыл кітап табиғат қорғаудың негізгі іргетасы, экологиялық білім мен тәрбие берудің қайнар көзі болып саналады.
Атау септігі су
ілік септігі судың
барыс септігі суға
табыс септігі суды
жатыс септігі суда
шығыс септігі судан
көмектес септігі сумен
Құлазыған-аныктауыш баланы-толықтауыш жұбаныш-баяндауыш, қуаныш-баяндауыш еткісі келе ме-баяндауыш, (әлде жоқ іздеген көңілдің)-анықтауыш (көп далбасасының)-анықтауыш (бірі ме-баяндауыш,, әйтеуір-тасымалданбайды, қыстырма сөз ,<span>бұл-анықтауыш сұрақ-бастауыш Шәкенге-толықтауыш (ауыр тиді)баяндауыш.</span>
<span>Күз суреті (Мақсұт Неталиев) </span>
<span>Сарыала жапырақтар </span>
<span>Қонады қалқып ұшып. </span>
<span>Мүлгиді атырап бар </span>
<span>Жамылып алтын ішік. </span>
<span>Бу шығып бүйірінен </span>
<span>Ағады жылға-бұлақ. </span>
<span>Ақбөкен үйірімен </span>
<span>Барады Сырға құлап. </span>
<span>Дәнді алқап жалтылдайды, </span>
<span>Жайғандай дүзге кілем. </span>
<span>Жер-Ана ән тыңдайды, </span>
<span>Аққулар тізбегінен. </span>
<span>Қайың тұр амал қылып, </span>
<span>Шық моншақ тағынып ап. </span>
<span>Сүйеді самал – жігіт </span>
<span>Қалғандай сағынып-ақ! </span>
<span>Бұлбұлдар сайрамады, </span>
<span>Бұтаққа жайғасып жай. </span>
<span>Дөңгелеп Ай барады, </span>
<span>Әлемнің айнасындай! </span>
<span>Тәкәппар тау-шыңдар да </span>
<span>Өрлейді сүйіп өрін. </span>
<span>Қызығы таусылған ба, </span>
<span>Думанды дүниенің?! </span>
<span>Отан (Мұқағали Мақатаев) </span>
<span>Отан!! </span>
<span>Отан! </span>
<span>Сен болмасаң, не етер ем? </span>
<span>Мәңгілікке бақытсыз боп өтер ем, </span>
<span>Өмірден бұл өксуменен кетер ем. </span>
<span>Құс ұясыз, </span>
<span>Жыртқыш інсіз болмайды. </span>
<span>Отансыз жан өмірінде оңбайды. </span>
<span>Өзін-өзі қорлайды да, сорлайды. </span>
<span>Тірі адамға – сол қайғы! </span>
<span>Күн көреді, </span>
<span>Әкесіз де, анасыз, </span>
<span>Өмір сүрер. </span>
<span>Әйелсіз де, баласыз, </span>
<span>Ал Отансыз – </span>
<span>Нағыз сорлы панасыз? </span>
<span>Білесің бе, </span>
<span>Отанның сен не екенін? </span>
<span>(Екі өмір жоқ, әрине, жоқ екі өлім.) </span>
<span>Екі Отан жоқ. </span>
<span>Жалғыз Отан – мекенің! </span>
<span>Бірім – бір, </span>
<span>Екім – екі. </span>
<span>Үшім – үш, </span>
<span>Төртім- төрт, </span>
<span>Бесім –бес, </span>
<span>Алтым – алты, </span>
<span>Жетім – жеті </span>
<span>Сегізім –сегіз, </span>
<span>Тоғызым – тоғыз, </span>
<span>Оным –он, </span>
<span>Он бірім – Оны тапшы ай, күнім? </span>
<span>Бір деген – белеу, </span>
<span>Екі дегенің – егеу, </span>
<span>Үш дегенің – үскі, </span>
<span>Төрт дегенің – төсек, </span>
<span>Бес дегенің – бесік, </span>
<span>Алты дегенің – асық, </span>
<span>Жеті дегенің – желке, </span>
<span>Сегіз дегенің – серке, </span>
<span>Тоғыз дегенің – торқа, </span>
<span>Он дегенің – оймақ </span>
<span>Он бір – қара жұмбақ. </span>
