1 жак. мен турдым биз турдык
2 жак. сен турдын сендер турдындар
сиз турдыныз сиздер турдыныздар
3 жак. ол турды олар турды
Қозы көрпеш Баян сұлу қазақтың ең танымалы лиро эпостық поэма,Оның басты ойы -қазақтың ескі салт дәстүрі,жастардың сүйіп қосылуна кедерг іжасап оларды өлімге апарғаны,Жыр былай басталады баяғыда екі бай өмір сүріпті сараң Қарабай мен мырза Сарыбай,олар аң аулап жүріп құда болып Қозы мен Баянды аттастырады,Сол кезде аң аулап жүріп ұлды болғанын естіген Сарыбай,баласын көре алмай қаза болады,Аттастырып қоған Қозы мен Баян жүздерін көрмегенімен бір біріне ғашық болады,Уақат келген соң Қарабай қызын жетім ұлға бергісі келмей Қодарға ұзатпақшы боладыҚос ғашықтың кедергі болған Қодар айлаға барады,зұлымдықпен Қозының басын алады,Оны естіген Баян өшін алу үшін қулыққа барады,Ол өзіне су алып берсе Қодарға күйеуге шығатынын айтады, Алдаңған Қодар баянның шашын ұстап құдықтың түбіне түсе бергенде Баян бұрымын кесіп тастайды,Қодар құлап қаза болады,Сөйтіп қозының кегі қайтарылады,Баян ғашығының күмбезіне келіп өзіне қанжар салып қол жұмсайды,
<span>Өскемен
қаласындағы «Азия-авто» мекемесі «Нива» автомобилін шағара бастады. Жылдық
өндірістік қуаты – 40 мың автомобиль. Зауыт конвейерінде осы заманға сай шет ел
жеңіл автомобилдерін жинау мүмкіндігі бар. Тек
2003 жылы 4000 автомобиль құрастырылды. </span>
<span>Бүгінгі заман
талабы ғылыми-техникалық прогресті және әлеуметтік міндеттердің ойдағыдай шешілуін қамтамасыз ететін
салаларды неғұрлым жоғары қарқынмен дамыту, тұтыну мен қор жинаудың оңтайлы
арақатынасына, өндіріс құрал-жабыдқтары мен тұтыну заттарын өндіруге
аграрлық-өнеркәсіптік кешеннің салалары арасындағы пропорцияларды жақсартуға
күш салуды қажет..... 117 нет конца....</span>
Нет
начала...
<span>айтуға болмайды.
Бензинді моторлардың орталық, таралымды
және тікелей бүрку жүйелерін, сол сияқты дизельді моторлардың насос
бүріккіштерін бүркуін электронды басқару енгізілді. Бұдан басқа да көптеген
жаңа жетілдірілген тиімді технологияларды атауға болады: іштен жану
қозғалтқыштары мен дизельді қозғалтқыштарды автомобильдерде бірге қолдану,
бензинді жане дизельді моторларының Еуропа стандартына сай жаңа қоректендіру
жүйелері, оралрда қолданыла бастаған навигациялық, маршруттық компьтерлер, т.б.</span>
қышындағы иінді біліктің айналу жиілігін әрі
қарай азайтқан кезде айналу моменті де азая бастайды. Бірақ атомобиль жаман
жолдарда, өрге қарай немесе тоқтап тұрған жерден жүре бастағанда, тез
екпіндегенде автомобильдің қозғалтқыштан жетек доңғалаққа апаратын айналу
моментін күшеюі қажет. Сол жұмысты атқаратын беріліс қорабында автомобильді
артқа қарай жүргізетін де бірілісі бар. Одан басқа, беріліс қорабының тағы да
бір қызметі – қозғалтқышты трансмиссиядан ажырату.
Беріліс қорабы бірнеше тісті
даңғалақтардан тұрады. Доңғалақтар бір-бірімен тістер арқылы ілініп, бірнеше
беріліс сатыларды жасайды. Автомобильдердің беріліс сандары неғұрлым көбірек
болса, оның әр түрлі жүріс жағдайларға икемділігі де соншама жақсы болады.
<span>Алғашқы автомобильдер XVIII ғасырда пайда болған, 1965 жылы орыс
механигі М.П.Кулибин өзігінен рычагты аяқ жетек арқылы жүретін арба жасаған.
Мұнда кейіннен пайда болған автомобильдің бірнеше бөлшектерін табуға болады.
Олар: сермер, доңғалақтар, беріліс қорабы, тежегіш, мойынтірек, т.б.</span>
<span>XVIII гасырдың екінші жартысында бу
машинасы пайда болуының арқасында өздігінен жүретін экипаждар көбейе түсті.
1765-1770 жылдары француз инженері Н.И.Кюньо (N.J.Cugnot, 1725-1804) қала
көшесінде жүруге арналған үш доңғалақты бу машинасын ойлап тауып, жасаған. Осы
жолаушылар тасуға арналған бу машинилары «Омнибус» деген атқа ие болды. Мұндай
омнибустар ХІХ ғасырдың басында Еуропа
елдерінде, әсіресе Франция мен Англияда тез жайылды.</span>
Дизельді мотор цилиндріндегі қысым
бензинді мотор цилиндрінен қарағанда үлкен. Қазіргі дизельді моторда қызу
дәрежесі 20-дан асады, ал бензинді моторда – 11. Бензинді моторда сығылу
дәрежесін 11-ден жоғары көтеруге болмайды. Сондықтан да детонация және калилді
тұтандыру деген ұғым бар.
Беріліс қорабы бірнеше тісті
доңғалақтардан тұрады. Доңғалақтар бір-бірімен тістер арқылы ілініп, бірнеше беріліс
сатылар жасайды. Автомобильдердің беріліс сандары неғұрлым көбірек болса, оның
әр түрлі жүріс жағдайларға икемділігі де соншама жақсы болады.
Беріліс қорабының тозуға төзімділігін
ұстарту және шусыз жұмыс істеу үшін қиғаш тістері бар доңғалақтар қолданылады.
Алға жүргізу беріліс санына қарай беріліс
қорабы төрт немесе бес сатылы болады. Төрт сатылы беріліс қорабы жеңіл
автомобильдерге, шағын автобустар мен жүккөтергіштертігі шамалы жүк
автомобильдерге орнатылады. Ал үлкен автобустардың және жүк автомобильдердің
беріліс қорабы бес сатылы болады.
<span>№3 «Автомобиль көлігі» атты мәтінде 10
сұрақ жазыңыз. Сол сұрақтар бойынша мәтінді аузша мазмұнадыңыз.</span>
№4. «Автомобильдердің сұрыпталуы» атты
мәтіндегі сөлемдер қай шақта жазылған?
<span>№5. «Автомобильдердің сұрыпталуы» мәтінінен тұйық етістіктерді табыңыз да, олар
қай сөйлем мүшесі болып тұрғанын анықтаңыз.
</span>
№6. «Автомобильдердің сұрыпталуы»
мәтінінен бір сөйлемді алып, оның баяндауышын өзіңіз білетін етістіктің барлық
шақтарында жазыңыз.
қышындағы иінді
біліктің айналу жиілігін азайтқан кезде айналу моменті біршама көбейеді,
максимумға жетеді, ал айналу жиілігін әрі қарай азайтқан кезде айналу моменті
де азая бастайды. Бірақ автомобиль жаман жолдарда, өрге қарай немесе тоқтап
тұрған жерден жүре бастағанда, тез екпіндегенде автомобильдің қозғалтқыштан
жетек доңғалаққа апаратын айналу моментін күшеюі қажет. Сол жұмысты атқаратын
беріліс қорабында автомобильді артқа қарай жүргізетін же берілісі бар. Одан
басқа, беріліс қорабының тағы бір қызметі – қозғалқышты трансмиссиядан ажырату.
<span>
Беріліс қорабы
бірнеше тісті доңғалақтардан тұрады. Доңғалақтар бір-бірімен тістер арқылы
ілініп, бірнеше беріліс сатыларды жасайды. Автомобильдердің беріліс сандары
неғұрлым көбірек болса, оның әр түрлі жүріс жағдаййларға икемділігі де соншама
жақсы болады.</span>
