Question

1. Дауыссыз дыбыстардың жіктелуі туралы айтып беріңіз. перевидите

Answer 1

Қазақ тіліне тән дауыссыз дыбыстар дауыс қатысына және жасалуына қарай өзара бірнеше топтарға бөлініп, жүйеленеді. Олар: - үн мен салдырдың қатысына қарай: қатаң, ұяң және үнді дауыссыз дыбыстары; - айтылу жолына қарай: шұғыл, ызың және діріл дауыссыз дыбыстары;- жасалу орнына қарай: ерін және тіл дауыссыз дыбыстары.   
           1. Қатаң дауыссыздар             Тек салдырдан жасалған дауыссыз дыбыстарды қатаң дауыссыздар деп атаймыз.             Қатаң дауыссыздарға мыналар жатады: к, қ, п,  с, т, ш             2. Ұяң дауыссыздар             Үн мен салдырдың қатысы арқылы жасалған дауыссыз дыбыстарды ұяң дауыссыздар деп атаймыз. Ұяң дауыссыздарда үннен гөрі салдыры басым болады.             Ұяң дауыссыздарға мына дыбыстар жатады: б, г, ғ, д, ж, з.    

          3. Үнді дауыссыздар             Үн мен салдырдың қатысынан жасалып, бірақ салдырдан гөрі үн басым болатын дыбыстарды үнді дыбыстар деп атаймыз.             Үнді дауыссыздар жұмсақ таңдайдың қалпына қарай екіге бөлінеді: - ауыз жолды: й, л, р, у;- мұрын жолды: м, н, ң.  

          4. Ерін дауыссыздары            Сөйлеу мүшелері: қос еріннің түрліше қызмет атқаруы нәтижесінде жасалған дауыссыз дыбыстарды ерін дауыссыздары деп атаймыз.            Ерін дауыссыздарына мыналар жатады: б, м, п, у.                 5. Тіл дауыссыздары             Сөйлеу мүшесі болып табылатын тілдің түрліше қызметі арқылы пайда болатын дауыссыз дыбыстарды тіл дауыссыздары деп атаймыз.            Тіл дауыссыздары тілдің қатысына қарай  үшке бөлінеді:- тіл алды: д, ж, з, й, л, н, р, с, т, ш;            - тіл ортасы:  г, к;            - тіл арты: ғ, қ, ң.             6. Шұғыл дауыссыздар Фонациялық ауа тербелімінің ауыз қуысында толық тосқауылға ұшырауынан пайда болатын дауыссыз дыбыстарды  шұғыл (тоғысыңқы) дауыссыздар деп атаймыз