Механов Ақжан Жақсыбекұлы (1906-1997) - геология-минералогия ғылымдарының докторы, Қазақ КСР-нің еңбегі сіңген қайраткері.
Ақжан Жақсыбекұлы Машанов Кеңес Одағындағы геомеханика негізін қалаушылардың бірі, қазақ ғылыми фантастісінің негізін қалаушы, Жердің тереңдігінде саяхат, Жердің құпиясы, Қазақ-орыс және орысша-қазақша сөздіктердің авторы, тау-кен, геология және металлургия саласындағы зерттеушісі, ұлы ғылыми мұраны зерттеуші Шығыс әл-Фараби ғалымы.
Ақжан Машани таңғажайып көп қырлы дарынды адам болған, оның ұзақ және жемісті өмірі әрдайым бір университетпен - Қазақ тау-кен металлургиялық институтымен байланыста болған, қазір Қазақ мемлекеттік ұлттық университеті. Қ.И. Сәтпаев.
1939 жылы А. Машанов тау-кен инженер-геолог мамандығы бойынша жоғары оқу орнын үздік бітірді және осы институттың бірінші түлегі болды. 1943 жылы Ақжан Жақсыбекұлы «Торғай кен орнының құрылымы» тақырыбында кандидаттық диссертациясын табысты қорғады, 1945 жылы «Кен орындарының құрылымын зерттеудің жаңа әдіснамасының негізі» монографиясын жариялады және 1946 жылы «Геометрия әдісімен кен орындарының құрылымын зерттеу» тақырыбында докторлық диссертация қорғады. ішек. « Сол жылы А.Ж. Машанов Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясының құрылуына қатысады.
Ақжан Машани Ақбастау-Кусмурын, Лениногорск, Зырян, Торғай, Жезқазған және Қаратау кен орындарының ашылуына қатысты.
Ақжан Жақсыбекұлы шын мәнінде энциклопедиялық білімді, бай ғылыми эрудицияны иеленді, жаңа нәрселерді ұстап қана қоймай, оны ғылыми және ағартушылық қызметінде табысты пайдаланды. Ақжан Машанидің терең зерттеулерінің нәтижелері шетелде кеңінен танымал. Геология, математика, геометрия, механика және тау-кен өнеркәсібіндегі терең білім оған тау-геомеханика саласында жаңа ғылыми бағыт жасауына мүмкіндік берді.
Араб тілін білетін кең ғылыми көзқарас Ақжан Жақсыбекұлына өзінің басты істерінің бірі - ұлы ғалым Әбу Насыр әл-Фарабидің әлеміне ашылуына мүмкіндік берді. А.Ж. Машанов Қазақстандағы мәдениет пен ғылымның көздері Әл-Фарабидің шығармалары екендігін дәлелдеді және осы ұлы ғалымның аты-жөні Қазақстан Республикасының ғылым тарихында мәңгілікке жазылған.
Әл-Фараби мұрасын терең зерттеу үшін араб ғалымдары оған жаңа тегі, әл-Машани тағайындалды.
ЮНЕСКО шешімімен 2006 жыл Машшаның ғасыры деп жарияланды. Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университеті. Д.Серікбаева біздің өңірдегі тау-кен-геологиялық бизнесті дамыту перспективалары талқыланған ғылыми форум ұйымдастырды. Ақжан Машани өз өмірін осылай арнады.
Алпыс-жетпіс шақты,алпыс-жетпіске жуық,алпыс -жетпістей,
он шақты,ондаған,онға жуық,
жүз елудей,жүз елеу шақты,жүз елеуге жуық,
он алты-он жетідей, он алты-он жеті шақты,он алты-он жетіге жуық
жиырма беске жуық,жиырма бес шақты,жиырма бестей,
екі мыңдай, екі мыңға жуық,екі мың шақты
он бес мындай,он бес мыңға жуық,он бес мың шақты
Ұстаз - жас ұрпақтың рухани сәулеткері, қоғам, халық өзінің үміті мол болашағын тапсырытын сенімді өкілі. Олар сол сенімді ақтай отырып, зеделі де зерек, парасатты, ұлттық және адамзаттық құндылықтарды бойына дарытқан тұлғаларды тәрбиелеуде.
Қазақ мектебінің болашағы туралы М.Жұмабаев «Әрбір елдің келешегі мектебіне байланысты»деп айтып кеткенде тәуелсіз Қазақстан Республикасының тарихи әлеуметтік, мәдени рухани болмысындамытуға, қоғамдық өмір мен ұлттық мектепті қалыптастыруда ұстаздардың еңбегі зор. Жалпы балалар, ұстаздардың еңбегін тек оқушылар ғана бағаламаған, олардың алдында ұлы жазушыларда бас иген. Сонымен қатар өздерінің өлең жырларына қосып жырлап жүрген.
Сенде балалар осы ақын жазушылардың ұстаз жайлы жырлаған өлеңдерін білесіңдер ме? Білсеңдер қане өлең оқып жіберейік.
Балалар өлең оқиды.
Ұстаз болу- жүректің батырлығы,
Ұстаз болу- сезімнің ақындығы.
Азбайтұғын адамның алтындығы.
Мұғалім деген- ерекше тұлға дар шың,
Ұмытылмастай көңілде мәңгі қалатын.
Мұғалім деген-аяулы адам асыл жан,
Шәкіт кәңілңнде күн болып жайнап жанатын.
Мектептің басты тұлғасы, жүрегі мұғалім. Егемен еліміздің ертеңін ойлар білімді де саналы, Отанын, туған жерін, ұлтын сүйетін ұлтжанды парасатты азаматта тәрбиелеуде мұғалімнің еңбегі орасан зор екенін баршамыз мойындаймыз.
Ұстаз – ұлағатты есім. Шәкірттерін білім нәрімен сусындатып, тәлім-тәрбие беру, жақсы қасиеттерді бойына дарытып, адамгершілік рухта бағыт-бағдар беруде ұстаздың еңбегі зор. Сондықтан да ол әрдайым қасиетті тұлға ретінде ерекшеленеді.
Білім көшін жылжытып келе жатқан ұстаздар қауымына құрмет арта бермек! Сіздерді кәсіби мерекелеріңізбен шын жүректен құттықтаймыз!
Ұрпақтың ұлы мұраты жолында талмай еңбек етіп жүрген ұстаздардың төл мерекесіне арналған "Мектеп – білім тірегі, Ұстаз - оның жүрегі”
атты кешімізді бастауға рұқсат етіңіздер
Тәуелсіз ел атанып, төбемізге ту тігіп, тіліміздің мәртебесі артып, әлемге атымызды танытып жатқан кезеңде ұлттың, елдің болашағы – жас ұрпақ тәрбиесіне де мықты көңіл бөлінуі қажет.
Осы егеменді, тәуелсіз Қазақстанда өркениетке бастар жолдың бастауы – мектеп десек, мектептің басты тұлғасы, жүрегі – МҰҒАЛІМ.
1. З.аты: сусын, сауыскан, сатушы, бауыр.
2.З.сыны: заулим, курай, саумал, тауiр.
3. З.саны: елу, елуiншi.
4. К.атауы: кыдыру, келу, сапыру, кесу,