Жай шырай- шырай түрлерінің бəріне негіз болады, оның арнайы грамматикалық көрсеткіштері, қосымшалары жоқ.
Салыстырмалы шырай аналит. тəсілімен жасалады, заттың ұқсас сапаларының артық я кемдігін -рақ,-рек,-ырақ,-ірек,-лау,-леу,-дау,-деу,-тау,-теу,-ғыл,-ғылт,-ғылтым,-шыл,-шылтым,-аң,-ғыш,-ғіш, т.б. жұрнақтар арқылы салыстыра көрсетеді.
Күшейтпелі шырайдың негізгі көрсеткіші күшейтпелі буынның тіркесуі болып табылады, ол сын есімнің буынның қысқарып, оған -п дыбысының жалғануы арқылы жасалады. Мыс.: қып-қызыл, т.б.
Асырмалы шырай сын есімге өте, тым, аса,əбден,орасан, нағыз, нақ күшейткіш үстеулерінің тіркесуімен жасалды.
Мен-отбасынын ен кишисимин. Мен анама унеми комектесип журемин. Уйге конак келсе, карсы аламын. Демалыс кундери агам мен Апкем уйди тазалайды. Мени де жумсайды. Комектесемин. Анам куанып, ризашылык билдиреди. Анам тамак дайындап, дастарканга шакырады. Биз баримиз бирге отырып тамактанамыз. казакша ариптер жок, сен казакша ариптерди озин жаз
1. Ауыз. а- ашық буын, уыз - бітеу буын. 2 буынды сөз
а - дауысты, жан, ашық, езулік
у - дауыссыз, үнді
ы - дауысты, жуан, қысаң, езулік
з - дауыссыз, ұяң
4 әріп, 4 дыбыс. Буын үндестігіне бағынған сөз.
2. <u>Қазақтың ұлттық салтында (пысықтауыш) </u> <u>ең алдымен</u> (пысықтауыш) <u>шай дастарханы (бастауыш)</u> жасалады (баяндауыш).
3.
1.е
2д
3в
4е
5е
6д
7д
8д
9д
10с
Алматы қаласындағы Менің сүйікті орыным-Горький паркі. Бұл өте қызықты саябақ. Мен барамын сонда әрқайсысы өзінің туған күнін атап өтті. Бұл саябақта аттракциондар, дельфинариум, мейрамханалар, аквапарк және басқа да көптеген ойын-сауықтар бар. Балмұздақ сатып алуға болады. Біз анам мен әкеммен кәуап сатып алуды жақсы көреміз. Мен ата-анаммен бірге аквапарктағы төбешіктен сырғанауды жақсы көремін. Горький саябағында "дөңгелек шолу" аттракционы бар. Мен Горький паркіне баруды ұнатамын.
Мектеп - екінші үйіміз. Біз онда білім аламыз, мәдениеттілікті, әдептілікті адамгершілікті үйренеміз. Ұстаздарымыз өз анамыздай жан ашып бар білгендерін үйретуге тырысады. Мектепте достарымызбен қызықты сәттеріміз өтеді. Адамгершіліктің, сыйластықтың,азаматтықтың, достықтың мәнін осы мектептен ұғамыз. Өз туып өскен үйімізді, Отанымызды қалай қадірлесек, алтын ұя мектебімізді солай қастерлейік.