Махамбет Өтемісұлы (1804 ж., Ішкі Бөкей Ордасы, қазіргі Батыс Қазақстан
облысының Жәнібек ауданының Нарын құмының Жанқұс деген жері. — 1846 ж.
20 қазан, Қараой өңірі, қазіргі Атырау облысының Махамбет ауданы) —
қазақтың әйгілі ақыны, күйші композиторы, отаршылдыққа қарсы Исатай
Тайманов бастаған көтерілісті (1836-1837) ұйымдастырушылардың бірі, осы
көтерілістің жалынды жыршысы.
Байұлы ішіндегі Беріш руының Жайық бұтағынан. Нәдір деген кісіден Мәлі
(кейбір деректе Құлмәлі, Құлманияз деп айтылады) туады. Мәлінің қазақ
әйелінен Өтеміс пен Шыбынтай, қалмақ әйелінен Қобылай туған. Өтемістен -
он ұл, Шыбынтайдан - төрт ұл, Қобылайдан - үш ұл туып, Мәлі ұлдың
өзінен он жеті немере сүйген адам. Бұл әулет Тайсойған құмындағы іргелі
ауылдардың бірі. Атасы Құлмәлі, әкесі Өтеміс те өз заманында айтулы
тұлғалар болған, Құлмәлінің тұқымынан би де, шешен де шыққан.
Кітап- білім бұлағы,
Білім-өмір шырағы.
Кітап-ғалым,тілсіз мұғалім
кітап -алтын қазына
кітап көзі- оқығанға маржан,
ақылсызға арзан.
кітап - оқығандікі,
білім - тоқығандікі
Жүздің түсін білгенше, бірдің атын біл.Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар.Семіздің аяғы – сегіз.<span>Алпыстағы атаңды жыққанша,
Алтыдағы атанды жық.</span>Он екі айда он үш той.Алты ай баққан арықты бір түн ұрындырған өлтіреді.<span>Алты бала таппай ана аталмайды,
Бес бала таппай белгілі әйел болмайды.</span>Бір күн ашыққаннан қырық күн ақыл сұрама.Бір күн ұрыстың қырық күндік қырсығы бар.Жұт жеті ағайынды, жиенім сегіз.жеті атасын білмеген ұл жетесіз.<span>Жеті атасын білген ұл
жеті жұрттың қамын жер.
Өзін ғана білген ұл
Құлағы мен жағын жер.</span>Жігітке жеті өнер де аз.Туған да алтау едік, өле-өле жетеуміз.Қарғыс жеті атаға жетеді.Жеті кедей жиналғанмен ортасынан бір бай шықпас.Кедейдің жеті қаңтары бар.Жетім бала жеті күлшеге тоймасЖетімге жеті бидай да тамақ,Жетімнің қарны жетеуЖеті қарақшыны таныған, жеті күнде адаспас.Айла алтау, ақыл жетеу.Қыстың соңы жеті тоғыс, көктем басы бес тоғыс.Жігіт бір сырлы, сегіз қырлы болсын.Алты аға бірігіп әке болмас, жеті жеңге бірігіп ана болмас.Алты жастан жинасам асырам, жеті жастан жинасам жеткізем.Жетелі мен іскерге жеті күннің бәрі сәтті.Тоғыз ат бір қазыққа байланбас,Тойған үйге тоғыз бар,Егістікті бір рет сыйламасаң, ол сені тоғыз рет қинайды,Тоғыз қатынның толғағы бір келді,Тоғыз ат бір қазыққа байланбасЕкі аяқтыда бажа тату, төрт аяқтыда бота тату.<span>Бір ит көріп үреді,
Екі ит еріп үреді.</span><span>Бірінші байлық – денсаулық,
Екінші байлық – ақ жаулық,
Үшінші байлық – он саулық.</span><span>Елуінде – ер дана,
Елуінде – ел жаңа.</span><span>Тоқсан сөздің тобықтай түйіні бар.
Отыз тістен шыққан сөз,
Отыз руға тарайды.</span><span>Мыңның жүзін білгенше,
Бірдің атын біл.</span>Екі қарға таласса, бір қарғаға жем түсер.Тоғыз қабат торқадан, тоқтышақтың терісі артық.Бір жылға қоян терісі де шыдайды.<span>Аларманға алтау аз,
Берерменге бесеу көп.</span><span>Екі баланың ортасындағы шал бала болады,
Екі шалдың ортасындағы бала дана болады.</span>Бас екеу болмай, мал екеу болмас.<span>Біреуге мал қайғы, біреуге жан қайғы.
Мың қайғы бір борышты өтемейді.</span><span>Жақсы кісі қырқында толады,
жаман кісі қырқында солады</span>Ер бір рет өледі, ез мың рет өледі.Жүз дімкеске бір лепес.Бірінші әйел – шекер, екінші әйел – бекер.<span>Бірінші әйелді құдай қосады,
екіншісін адам қосады,
үшіншісін сайтан қосады.</span>Екі уыс алтын берсе, үшіншісін қоса сұра.<span>Біреу жаныңа жолдас,
біреу малыңа жолдас</span><span>Біреу тойып секіреді,
біреу тоңып секіреді</span>Ағайын – алтау, ана – біреу.<span>Аласыға алтау аз,
бересіге бесеу көп.</span><span>Төртеу түгел болса, төбедегі келеді,
алтау ала болса, ауыздағы кетеді.</span><span>Алтаумын деме, жетеуге жолығасың,
жетеумін деме, сегізге жолығасың.</span>Шындық – сегіз, бақыт егіз,Ер- егіз, еңбек- жалғыз,<span>Еңбегі жанғанның тоқтысы егіз туады,
Еңбек пен бақыт – егіз</span>Құтты қонақ келсе, қой егіз табадыҚорқаққа қос көрінер,Құдай бір ұрғанды қос қолдап ұрады,<span>Бір жебемен қос нысана оққа ұшты</span>
Ежелгі заманда ең әлсіз желдер жерге және перекати сияқты шөп оны өлтіргенде , сондықтан Еск қария сондықтан жұқа lёgonky болды өмір сүрген далада киіп немесе сайлар тастап, және неге барлық ескі ер адам қаңбақ - Шал деп аталатын « Tumbleweeds . » қазақ perevidite вроде так