Агонь, касцёр; цяпло (абл.); цяпельца (абл. памянш.).
ЮРЫЙ СТРИГУНЮрий стрыгуна
Аповяд пра вайну
каментаваць Надрукаваць
У дзяцінстве хацелася плакаць, калі бачыў старога. Думалася, што ён хутка памрэ. Роднага дзеда я прасіў распавядаць пра вайну. Думаў, калі ён перажыў яе, то будзе жыць яшчэ доўга.
Дзед пра вайну расказваў неахвотна. Усе апавяданні заканчваліся расповедам, як баба сустракала яго. Разам з іншымі жанчынамі штодня хадзіла на станцыю і выглядала цягніка. Туды ішла вясёлая. Вярталася плачу. Часам брала ў паходы маёй маці - тады яшчэ 6-гадовую дзяўчынку.
- Дачушка, калі прыйдзе наш бацька?
Маці адказвала нязменна:
- Як будзе дождж.
Аднак ні дзеда, ні дажджу не было. А потым у верасні пусцілася цэлы лівень. Радня не наважылася ісці. Калі масціліся спаць, нехта пагрукаў у акно. У сваёй гімнасцёрцы дзед прамок да ніткі.
Старэй замест дзядоў я пачаў шкадаваць інтэрнацкіх дзяцей. Інтэрнат - у 300 метрах ад маёй школы. Коратка стрыжаныя ў нязменных вельветавых касцюмах і чаравіках на тры памеру вялікіх, гэтыя хлопцы былі навальніцай раёна. Маглі адабраць грошы ці набіць. Але, калі я ўяўляў, што яны растуць без маці - хацелася плакаць з жалю.
- У іх нават няма дзеда, які б распавёў пра вайну, - думаў.
Класічнага інтэрната ў Астатнія даўно няма. Зараз гэта аздараўленчая школа. У сераду там адкрываюць мемарыяльныя дошкі. Двое былых выпускнікоў загінулі ў Данбасе.
Сучасныя дзеці - у вышыванках. У ўрачысты момант дырэктар зрывае тканіна з таблiчак. Калі ўсе разыходзяцца, разглядаю. І, што злева, кідаецца ў вочы. Каротка стрыжаны, шустры хлопец - тыповы интернативець. Надпіс "Дзмітрый Дибривный". Загінуў у храшчавым на Луганщине.
Не ведаю, пра што перад смерцю больш шкадаваў Дзмітрый: па любові, якую дадалі бацькі, па нармальным адзеннем, на які не змагла дзяржава, або з дажджом, якога паслаў яму Бог?
А можа, ён бы выратаваўся, калі б чуў дзеду апавяданні пра вайну?
1. Акружаюць!<span>
2. </span>Колькі ўжо акружалі?<span>
3. </span>А накладную даюць на паўтары.<span>
4. </span><span>Чакалі падмогі з тылу, а там ужо немец.
5. </span>Дакапаліся!
6. <span>Далей, праз які год ці два, бацьку раскулачылі – забралі ў сельсавет увесь іхні набытак, апісалі будынкі, а самога з маткай саслалі.
7. </span><span>I калі неяк сталі арганізоўваць лыжны агітацыйны прабег на 200 кіламетраў, то ў ліку лепшых лыжнікаў запісалі і Пшанічнага.
8. </span><span>Мой год пачалі ўжо прызываць.
9. </span><span>Пасадзілі нас у КПЗ, пачалі следства.
10. </span><span>Ну, далі каму колькі.
11. </span><span>Тралявалі ў распадак.
12. </span><span>Яўны пралік, дурная задумка, нікчэмная мера, і толькі.
13. </span><span>Здымак каманды-пераможцы надрукавалі ў мясцовай газеце.
14. </span><span>Што, можа, пралетарскую рэвалюцыю рыхтуюць?</span><span>
15. </span>З першага ж удару іх тут прыб’юць, як таго камара на лбе.
Род Астрожскіх паходзіў ад князёў, што некалі валадарылі ў старажытным Тураве. Мужчыны з гэтага роду спрадвеку славіліся ваярскім майстэрствам.
Князю Канстанціну ад самай ранняй маладосці давялося ўдзельнічаць у барацьбе з крымскімі татарамі на землях Беларусі і Украіны. Крымчакі вымаўлялі імя з павагай і страхам. Аднойчы Астрожскі захапіў у палон нават самога хана Махмет-Гірэя.
Канстанцін Астрожскі ваяваў так удала, што вялікі князь прызначыў яго найвышэйшым гетманам – начальнікам над усімі войскамі дзяржавы. Тады ваяводу было толькі 37 гадоў. Ніхто дагэтуль не атрымліваў гэткай важнай пасады ў такім маладым веку.
Тыя, хто верыў у незвычайны ваярскі талент новага гетмана, не памыліліся. Князь Канстанці адолеў ворага ў 63 бітвах.
<span>Астрожскі не толькі бараніў Айчыну са зброяй у руках. Ён будаваў замкі, манастыры і цэрквы. Адчыняў на свае грошы школы і шпіталі для хворых. Пра Астрожскага пісалі, што ён быў узорам таго, як трэба жыць і працаваць. Каб быць пераможцам.</span>