Жылдырбыр бундашме халяль айзамат мпь. Жылаим палучат пяторку по донному прэдмету.
Атау септик
илик септик
барыс септик
табыс септик
жатыс септик
шыгыс септик
комектес септик
Орыстардың дәстүрлі шараушылығы жер өңдеу болып табылады. Жер өңдеудегі басты бағыт дәнді дақылдар (бидай, қара бидай, тары, зығыр) өсіруге бағытталған. Оңтүстікте бау-бақша өсіру жақсы дамыған. Сонымен қатар мал шаруашылығымен айналысқан. Орыстар ірі қара малын, жылқы, қой, шошқа және құс (қаз, үйрек және т.б) асыраған. Жүні майда аңдарды (тиін, түлкі және т.б.) аулау жақсы дамып, сонымен қатар жидек, саңырауқұлақ терумен де айналысқан. Дәстүрлі шаруашылықта балық аулау маңызды орын алған. Сәндік-қолданбалы өнер де жақсы дамыған. Ағаш, металл, қыш шыны, сүйек, мүйіз, мата және теріні өңдеп, көркемдеген. Ағашты ойып сурет салу, мүсіндік өнер, көркемдеп жазу, матаны көркемдеу және тоқу, кесте тоқу және т.б көпке мәлім болды. Алтын мен күмістен жасалған чеканкалар, діни мазмұндағы ағаштан жасалған мүсіндер кеңінен таралды. Ыдысты көркемдеп жазу көптеген аудандарға таралып, дамыған. Лакталаған кеңістікке көк шөп пен алтын-қызыл-қара гаммалы өрнектерді бейнелеу тән болған (хохломалық көркемдеу) новгородтық шеберлердің жұмыстары ерекше белгілі болды. Оралда ашық түсті гүл шоқтары бейнелеген металл подностар кең тарады. Сонымен қатар шеберлер алтын, күмістен әшекей бұйымдар жасаған.
Қызыл кітапқа сирек кездесетін, жылдан жылға азайып не жойылып бара жатқан, сондықтан да айрықша қорғауды қажет ететін жануарлар мен өсімдіктердің түрлері тіркеледі. Жануарларды халықаралық дәрежеде қорғау мәселесі 20 ғасырдың бас кезінде қолға алынды. 1902 ж. Париж қаласында алғаш рет Құстарды қорғаудың халықаралық конвенциясына қол қойылды. 1948 ж. ЮНЕСКО-ның жанынан Халықаралық табиғат қорғау одағы ұйымдастырылды. Халықаралық табиғат қорғау одағының Қызыл кітапбы 1966 ж. тұңғыш рет 2 том болып шықты. Оның 1-томында сүтқоректілердің 211 түрі, 2-томына құстардың 312 түрі туралы деректер берілді. Бұл кітап күнтізбе парақтары тәрізді арнайы жасалды, түрлер 4 категорияға топтастырылды. 1966 — 71 ж. Қызыл кітапқа тіркелетін түрлер туралы мәліметтер қайта толықтырылып, 2-басылымы, 1972 ж. 3-басылымы жарияланды. 1978 — 80 ж. 4-басылымы 5 том болып жарық көрді. Оның 1-томы сүтқоректілерге арналып, оған сүтқоректілердің 226 түрі мен 79 түр тармағы, 2-томында құстардың 181 түрі мен 77 түр тармағы, 3-томында қосмекенділердің 41 және бауырымен жорғалаушылардың 105 түрі, 4-том балықтарға арналып, балықтардың 194 түрі, ал 5-томы жоғары сатыдағы өсімдіктердің түрлеріне арналып, 25000 түрі тіркелді. 1980 жылдары бұрынғы томдар негізінде “Қызыл кітап” қайта шыға бастады. 1983 ж. шыққан Қызыл кітапта омыртқасыз жануарлар туралы мол мәлімет берілген. Жойылу қаупі төнген түрлерді сақтап қалу үшін оларды зоологиялық парктерде қолдан өсіріп, көбейту шаралары қолға алынған. Соның нәтижесінде соңғы Қызыл кітапқа тіркелген сүтқоректілердің 97, құстардың 39, қосмекенділер мен бауырымен жорғалаушылардың 37 түрі дүниежүзілік зоологиялық парктерде қолдан көбейтілген. Халықаралық табиғат қорғау одағының Қызыл кітабын шығаруға Құстарды қорғау жөніндегі халықаралық кеңес, Су құстарын зерттейтін халықаралық бюро, Жануарларды қорғау жөніндегі бүкіләлемдік федерация, т.б. ұйымдар қатысады. Қызыл кітап табиғат қорғаудың негізгі іргетасы, экологиялық білім мен тәрбие берудің қайнар көзі болып саналады.
