Жай сөйлем — бір немесе бірнеше сөз бен сөз тіркестерінен құралып, тиянақты бір ғана ойды білдіретін сөйлем. Жай сөйлемнің негізгі ерекшелігі — құрамындағы сөздер өзара бір-бірімен семантикалық бірлікте болады, екпін тұтастығы, сөздердің орын тәртібі сақталады. Құрылымы жағынан жай сөйлем бір сөзден де, екі не одан да көп сөзден де тұрады. Мысалы, “Жаз”. “Жаз келді”. “Жазда жеміс-жидек піседі”. Жай сөйлемдер <em>қос сыңарлы</em> болып та, <em>жеке сыңарлы</em> болып та келе береді. Жай сөйлем қос сыңарлы болғанда тұрлаулы мүшенің екеуі де қатынасады: “Студент оқып жүр”. “Марат — студент”. Қос сыңарлы жай сөйлемде сөз саны елеулі қызмет атқармайды, бастысы — сөйлемнің екі тұрлаулы мүшесінің неше сөзден құралғанына қарамастан, бір ғана тиянақты ойды білдіруі. Оның етістіктен ғана жасалған баяндауышқа аяқталуы міндетті емес. Есім баяндауышты да жай сөйлем бола береді. Жай сөйлем жеке сыңарлы болғанда, ол сөйлем не тек бастауыштан, не тек баяндауыштан тұрады: “Біздің ауыл”. “Қала көшесі”. “Таң атып келеді”. “Күн батып бара жатыр”. Семантикалық жағынан келгенде, жай сөйлем толық мағыналы сөздерден құралып, сөйлемнің мазмұнын айқындап тұруы керек.
Куры-лыс-шы но у меня каз яз клава нету
1)Шумерліктерге тән жазу жүйесі?
Жауабы: сына жазуы
2)Сына жазуы қашан пайда болған?
Жауабы:б.д.д 4-мың жылдық шамасында
3)Осыдан бірнеше мыңдаған жыл бұрын адамдар суреттерді нелерге салған?
Жауабы:тау-тастарға, үңгірлерге
4) Осыдан бірнеше мыңдаған жыл бұрын адамдар тастарға, үңгірлерге нелердің суретін салған?
Жауабы: жабайы малдарды қолға үйреткенін, жылқының үстінде отырғанын, ошақ басында билеп жүрген адамдарды және т.б.
5)Шумерлердің пиктограммалық жазуы Қазақстанның қай жерлерінде сақталған?
Жауабы: Алматы, Тараз және Шығыс Қазақстан облыстарында.
Ответ:
Алтын адам киімі 4 мыңға жуық алтын әшекейлермен безендірілген. Әшекейлер барыс, бұлан, таутеке, арқар, ат, түрлі құс бейнелерін беретін “хайуанат нақышында ” жасалған. Бас сүйектің сол жағынан жаһұт тастармен әшекейленген алтын сырға табылды. Бас киімі кейінгі қазақ киімі үлгілеріне ұқсас, биік, шошақ төбелі, ұзындығы 70 см шамасында. Мойнында дөңгелек жүзік сияқты алтын алқа, іш көйлегі, көкірегінің тұсы, жеңі алтын тоғалармен өрнектелген, саусағында екі алтын жүзік, камзолы құрастырылмалы ауыр белбеумен буылған. Белбеуге аңға ұқсас бейнелер, 16 тоға жапсырылған, оң жағында қызыл қынапты ұзын семсер, сол жағында алтын пластиналар жапсырылған қынға салынған темір қанжар — ақинақ, шалбар балағы да алтын тоғалармен әшекейленген.
Тоқтар Әубәкіров-қазақтан шыққан алғашқы ұшқыш.Ол жәй ғана ұшақпен ұшып қана қоймай, бізге әлем кеңістігіне жол ашты.Ғарышқа ұшу-әрбір адамның арманы.Ал сол арманға жеткен адамдардың бірі-сол Тоқтар Әубәкіров.
Ғарышқа ұшу арман болғанменен ол өте биік шың.Әлем кеңістігіне бару ол өте қиын.Ұшқан кезде "қайтып келмей қалсам менің отбасым не істейді?!"-деген сауал Тоқтар ағаның ойында болғанына мен кәміл сенімдімін!!!Бірақ,аман-есен қайтып келу нағыз біліктіліктің арқасы десемде ол артық айтқаным емес.
Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні менде Тоқтар ағам секілді ғарышқа ұшқым келеді.Ал ғарышқа ұшу-ол нағыз батырлықтың айқын белгісі!!!