6. Баянауылда "Найзатас" деп аталатын таңғажайып тегіс жартас бар. Олай аталуының себебі: күн, жел және судың әсерінен кедір-бұдыр тас үйіндісі жып-жылтыр болып, әрі тегістеліп, бөлке нанның формасына ұқсап кеткен.
7. Драверт үңгірі. Жасыбай көлінің оңтүстік-шығыс жағалауында үңгірлердің бірінен П.Л.Драверт жартасқа жосамен (охра) жасалған суреттерді тауып, алғаш рет сипаттама берген.
8. Жасыбай көлі. Көлемі жағынан екінші көл - Жасыбай. Әсемдігі таң қалдырар бұл көл тұнық, әрі таңғажайып жұмсақ суымен толтырылған.
9. Сабындыкөл көлі. Ең ірі көл - Сабындыкөл көлі. Бұл атау оның ерекше жұмсақ суына қарай қойылған. Аңыз бойынша бұл көлде Баян сұлу әсем шашын жуған, әрі осы көлге өз сабынын түсіріп алған екен.
10. Баянауыл қорығы. Маңайдағы тоғайларда таңқурай, итмұрын, қарақат, бүлдірген, доланалар қаулап өседі. Қырыққұлақ (папоротник) және арша (можжевельник) тоғайында, сондай-ақ шыршалы, әрі қайыңды тоғайларда шамамен 50 шақты құстың және 40 шақты аңдардың түрлері мекендейді. Баянауыл тауларының айтарлықтай мақтанышы - сирек кездесетін, жойылып бара жатқан, әрі қорғауды қажет ететін аң ретінде Қазақстанның Қызыл кітабына енген арқар.
Дәлелдемелік эссе
Алаштың ардақты азаматы.
Алыстан «Алаш» десе - аттанамын,
Қазақпын - «Қазақ» десе мақтанамын!...- деп ұрандап өткен Алаш қайраткерлері өн бойыңа елге деген сүйіспеншілік сыйлайды.Алаш қозғалысы,Алаш автономиясы атты тарихи оқиғалардың тарихымызда алар орны зор.Сол Алаш қозғалысы кезінде талай қайраткерлер елім, жерім деп,қуғынға ұшырап қаза тапқан.Сондай алаштың ардақты азаматтарының бірі,қасына талай ұлтжанды қазақты жия білген тұлға – <u>Әлихан Бөкейханов </u>болды.
Әлихан Бөкейханов – қазақ зиялыларының, қоғам және мемлекет қайраткерлері қатарындағы аса ерекше тұлға,ұлт-азаттық және Алаш қозғалысының жетекшісі, Алашорда автономиялы үкіметінің төрағасы, публицист, ғалым,аудармашы.Оқу оқып жүргеннің өзінде-ақ оны екі ғасырға жуық Ресей империясының қол астында отырған халқының ауыр тағдыры қатты толғандыра бастайды. Қараңғылық пен надандықтың шырмауында отырған халқына білім мен мәдениет керек екенін ұғады,елдің тұрмысын, мәдениетін,білімін көтеруді өзінің алдына мақсат етіп қойған екен.Әлихан Бөкейханов хан ұрпағынан болды.Сол себепті де Әлихан туған халқы алдында бұрынғы хан-сұлтандардың тікелей ұрпағы ретінде өзін айыпты сезінді, кең сахара даласында емін-еркін ғұмыр кешкен, өзіндік салт-дәстүрі, мәдениеті бар халқын еш қарсылықсыз отарлыққа жегіп жіберген алдыңғы хан-сұлтандардың бар кінәсі мен халқының келешек тағдыры үшін бар жауапкерлікті өз мойнына алды. Әлихан 1914 жылы жазған мақаласының бірінде «<u>Хан баласында қазақтың хақысы бар еді, тірі болсам, қазаққа қызмет қылмай қоймаймын</u>» - деп жазды. Әлихан соңғы демі біткенше осы сертіне адал болып қалғандығынан алаштың өр тұлғалы азаматы екендігіне көз жеткіземіз.Оның есімі мәңгі біздің жадымызда қалады деп білемін.
Менің досым биік үйде турады.Мен бөлмеде отырдым.Інім жасыл гүлдерді маған сыйлады.Менің досым тәртіпті оқушы. Орманда өте таза ауа екен.
Ғаламтор
Бүгін Әсемге үй жұмысына ғаламтор жайлы деркетерді жазуға берді.Ол көп ойланып өзінің комьпютерінен қарауды ұйғарды.Әсем интернетті ашып оған ғаламтор деп жазды ғаламтор жайлы көп ақпараттар шықты.Әсем қуанып бірден дәптеріне жазып алды.
Ертеде бір Шал мен Кемпір болыпты. Кемпір бір күні қаймаққа нан илеп, оны майға қуырып бауырсақ пісіріпті. Оны терезенің алдына суытып қойыпты.
Бауырсақ суып тұрып тұрып, бір кезде домалай жөнеледі. Домалап келіп терезе алдындағы орындыққа, орындықтан еденге, еденнен дәлізге, дәлізден аулаға, ауладан сыртқа, одан әрі, одан әрі домалай береді, домалай береді.
Бір кезде оған Қоян жолығып:
- Бауырсақ, Бауырсақ! Мен сені жеймін! – дейді.
- Қоян, сен мені жеме. Мен саған өлең айтып беремін: «Менің атым Бауырсақ, Бауырсақ! Қаймаққа иленгем, майға пісірілгем, терезеде суығам. Ұстатпай кеттім Атама, ұстатпай кеттім Әжеме. Ұстатпаймын Қоян саған да!».
Содан Бауырсақ қара жолмен домалап кете барады. Оған Қасқыр кездесіп, оның да жегісі келеді.
Бауырсақ өзінің әнін Қасқырға айтып беріп, одан әрі домалай береді.

Бір кезде Аю жолығады:
- Бауырсақ, Бауырсақ! Мен сені жеймін! – дейді ол.
- Сендей майтабанға мені жеу қайда? Ұстатпай кеттім Атама, ұстатпай кеттім Әжеме, Қоян менен Қасқырға ұстатпағам ендеше.
- Ал сендей ұстатпаймын мүлде де!
Сөйтіп домалай жөнеледі. Аю тек көзімен шығарып салады.

Бауырсақ домалағаннан домалап келе жатса оған Түлкі жолығады:
- Бауырсақ, Бауырсақ, қайдан домалап барасың? - дейді ол.
- Жолмен домалап барамын.
- Бауырсақ, Бауырсақ, маған өлең айтып берші!...
- Содан Бауырсақ: «Менің атым Бауырсақ, Бауырсақ! Қаймаққа иленгем, майға пісірілгем, терезеде суығам. Ұстатпай кеттім Атама, ұстатпай кеттім Әжеме. Ұстатпай кеттім Қоян менен Қасқырға. Ұстатпай кеттім Аюға, ұстатпаймын саған мүлде де!» деп өлеңін айтып береді.
Түлкі оған:
- Әнің өте жақсы екен. Бірақ жөнді ести алмай тұрғаным. Бауырсақ, сен менің тұмсығыма шық та, әніңді тағы бір рет қаттырақ айтшы, - дейді.
Бауырсақ Түлкінің тұмсығына домалап шығып алып бар даусымен әнін айтады. Сол кезде Түлкі ұстап алады.

- Түлкі, сен мені жеп қайтесің! – дейді Бауырсақ. Жүр одан да біздікіне, Атам мен Әжеме барайық. Олар сені тойғызады.
Түлкі келіседі. Жолшыбай өздерімен бірге Қоян, Қасқыр мен Аюды ертіп алады. Олар келсе Әжесі көп қаусырма пісіріп қойыпты. Қоянға орамжапырақ салған, Қасқыр мен Түлкіге ет салған, Аюға таңқурай салған қаусырма тиеді. Ал Бауырсақ терезенің алдында өзінің әнін айтып отырады.
